TerraNova
New member
Hüseyin GÖKÇE
Dışişleri Bakan Yardımcısı ve AB Lideri Büyükelçi Faruk Kaymakcı, Türkiye’nin rekabet gücünü muhafazası için yeşil dönüşümün bir modülü olmak zorunda olduğunu, AB’nin hudutta karbon düzenlemesinin karşılıklı olarak yükümlülüklerle çelişmemesi gerektiğini söylemiş oldu.
Üyelik müzakerelerinin durma noktasına gelmesinde en değerli etkenin, AB’nin Türkiye’nin üyeliği konusunda gerekli siyasi iradeyi gösterememesi olduğunun altını çizen Kaymakcı, konjonktürel problemlere karşın Türkiye’nin iştirak kararlılığını sürdürdüğünü söylemiş oldu. Kaymakcı, Gümrük Birliği revizyonu konusunda ise “GB’nin asimetrik yapısından kaynaklanan sistematik problemler çözülmeli” tabirlerini kullandı. Ankara Sohbetlerine konuk olan Faruk Kaymakcı, Ankara Temsilcimiz Maruf Buzcugil’in sorularını yanıtlandırdı.
UZUN İNCE BİR YOL
Türkiye ile AB içindeki üyelik müzakerelerinin durma noktasına getirilmesinin niçinleri nelerdir?
Uzun bir geçmişi olan Türkiye-AB ilgileri, her devir inişli/çıkışlı bir seyir izlemiş, yıllar ortasında her iki tarafın da kusurları olmuş, kimi vakit yavuz adımlar atılmış, kimi vakit değerli fırsatlar kaçırılmıştır. Cumhurbaşkanımız merhum Turgut Özal’ın 1987 yılında tam üyelik başvurusu yaparken söylemiş olduği üzere, Türkiye’nin AB’ye iştirak süreci “uzun ince bir yol” olmaya devam etmektedir.
Türkiye-AB ilgilerini incelediğimizde bu alakanın yalnızca Türkiye ve AB’nin iç dinamiklerinden etkilenmediğini, bölgesel ve global değişimlerin de münasebetlerde değerli rol oynadığını söyleyebiliriz. Örneğin son senelerda, Türkiye’nin yaşadığı hain darbe teşebbüsü, bunun kararı izlemek durumunda kalınan güvenlik odaklı siyasetler, AB’deki Avro krizi, artan yabancı düşmanlığı ve İslam zıtlığı üzere konular münasebetlerimizi olumsuz etkilerken, bölgesel çatışmalardan kaynaklanan sistemsiz göç krizi yahut global bir tehdit olan salgın bağlantılarımızda işbirliği ve dayanışmayı ön plana çıkarmıştır. ötürüsıyla Türkiye-AB bağlarını değerlendirirken, her vakit büyük resme bakılmalıdır.
TÜRKİYE’YE ÖNEMLİ HAKSIZLIK YAPILDI
Lakin AB ile aramızdaki iştirak müzakerelerini incelediğimizde, Türkiye’ye başından itibaren önemli haksızlık yapıldığı ortadadır. 2005 yılında başlayan iştirak müzakereleri, en başından itibaren (Aralık 2006 tarihindeki Ek Protokol sonucu) bir iki üye ülkenin siyasi pürüzlerine takılmıştır. Türkiye iştirak müzakerelerinde, evvela Kıbrıs sorunu lakin beraberinde kimi üye ülkelerin aldığı siyasi kararlar yüzünden, ne istediği ne de hak ettiği süratte ilerleyememiştir. 35 mevzu başlığı üzerinden yürütülen iştirak müzakerelerinde, 2009 yılından itibaren, başlıkların yarısından fazlası siyasi olarak engellenmiştir. Sonuçta, bugün üyelik müzakerelerinin durma noktasına gelmesinde en değerli etken AB’nin Türkiye’nin üyeliği konusunda gerekli siyasi iradeyi gösterememesi ve birtakım üye ülkelerin oyunlarına alet olmasıdır.
AB BAKIŞ AÇISINI DEĞİŞTİRMELİ
AB’nin kendi genel çıkarlarını gözeterek, Türkiye’ye bakış açısını değiştirme vakti gelmiştir. Türkiye AB’nin komşusu ya da stratejik ortağı olmanın ötesinde, AB üyeliğine aday, müzakere eden bir ülkedir. İştirak perspektifinde ve üyelik müzakerelerinde yaşanacak bir canlanma, bağlantıların her boyutunu olumlu etkileyecek, Türkiye’nin ıslahat gündemine de ivme kazandıracaktır. Münasebetlerimizdeki konjonktürel meselelere karşın, Türkiye’nin iştirak müzakerelerini sürdürmek konusundaki iradesini koruduğunu da bilhassa vurgulamak isterim.
KARBON KAÇAĞI RİSKİ TAŞIYAN 5 DAL
Sonda Karbon Düzenlemesi, Türkiye ile AB içindeki müzakereleri ve Gümrük Birliği ilgilerini nasıl etkileyecek?
AB’nin yeni büyüme stratejisi olarak anılan Avrupa Yeşil Mutabakatı (AYM) çerçevesinde ön plana çıkan Hudutta Karbon Düzenleme Düzeneğini (SKDM), AB’ye ihracatımızın korunması ve artırılması açısından dikkatle takip ediyoruz. SKDM’nin yasal çerçevesine dair teklif, Avrupa Komitesi tarafınca, 14 Temmuz 2021 tarihinde “Fit for 55” isimli mevzuiat paketi kapsamında sunulmuş ve SKDM’nin, AB’nin karbon fiyatlandırma düzeneği olan Emisyon Ticaret Sistemini yansıtacak biçimde tasarlanması teklif edilmiştir. AB ortasında güç ağır üretim yapan sanayi tesislerinin sebep olduğu sera gazı emisyonları Emisyon Ticareti Sistemi vasıtasıyla maliyetlendirilmektedir. Önümüzdeki periyotta, sözkonusu maliyete muadil seviyedeki vergi yükünün SKDM ile belirli kesimlerdeki AB ithalatçılarından talep edilmesi öngörülmektedir. SKDM’nin kademeli olarak uygulanması ve başlangıçta sırf yüksek karbon kaçağı riski taşıyan demir-çeilik, çimento, gübre, alüminyum ve elektrik üretimini kapsayan 5 bölüm için geçerli olması öngörülmektedir. Önümüzdeki periyotta, Türkiye ile AB arasınidaki kuvvetli bağın korunabilmesi için SKDM’nin iki tarafın memleketler arası taahhütleri ve Gümrük Birliği’nden kaynaklanan yükümlülükleriyle çelişmemesi gerekmektedir. Bu mekanizmainın, Türkiye ile AB içindeki malların özgür dolanımını ve Gümrük Birliği, Türkiye-AB AKÇT STA’sı ve tarım eserleri ticaretine ait 1/98 sayılı İştirak Kurulu sonucu kapsamında, AB tarafınca uygulanması gereken müracaat yordamlarını etkilememesi kıymet arz etmektedir. Sonuç olarak, AB bilhassa AYM ile birlikte çevresel evvelari, ortak ticaret siyasetinde daha belirleyici bir öge haline getirecek görünmektedir. ötürüsıyla Gümrük Birliği’nin güncellenmesi müzakerelerinin başlaması durumunda, etraf ve iklim değişikliğine ait konuları da gündeme gelecektir. Bu niçinle, Gümrük Birliği ve AKÇT STA’sı ile sağlanan derin ticari entegrasyonumuz göz önünde bulunduirularak, AB ile ikili ticaretimizde karşılaşılması mümkün aksiliklerin ortadan kaldırılmaisı için çalışmaların eşgüdüm ortasında yürütülmesi ve bu çalışmalara özel dalın katılması için azami gayret harcıyoruz.
YEŞİL’DEN EN ÇOK TÜRKİYE ETKİLENECEK
Türkiye, Avrupa Yeşil Mutakabatı’na ne kadar hazır?
Türkiye, hem AB üyeliğine aday bir ülke olarak, hem AB ile içindeki Gümrük Birliği’nden dolayı AYM’den en çok etkilenecek ülkeler içindedır. Biz gerek AB müktesebatına ahenk çalışmalarımız gerek ticari münasebetlerimiz açısından gelişmeileri yakından takip ediyor, AYM’ye hazır olmak için ilgili tüm tarafl arın dahil olduğu kapsamlı çalışmalar yürütüyoruz. Ticaret Bakanlığımızın eşgüdümünde hazırlanan ülkemizin AYM Aksiyon Planı temmuzda belirtildi. 9 ana başlık altında toplam 32 amaç ve 81 aksiyonu içeren AYM Hareket Planı, ülkemizin yeşil dönüşüm alanında gerçekleştireceği ahenk çalışmailarına yol gösterecektir. AYM Aksiyon Planı kapsamında sürdürülebilir akıllı ulaşım, tarım, pak, ekonomik ve inançlı güç arzı, döngüsel iktisat üzere biroldukca alanda kapsamlı maksat ve aksiyonlara yer verilimektedir. Yeşil dönüşüm kapsamındaki, yenilenebilir güç ve güç verimliliğinde ülkemiz epeyce kıymetli atılımlar atmıştır. Ayirıca, AYM kapsamında AB’nin karbon-nötr olma maksadına ulaşmasında kilit rol oynaiyacağı düşünülen hidrojen teknolojilerine yönelik çalışmalara da sürat verilmelidir.
‘DÖNÜŞÜMÜN KESİMİ OLMAK ZORUNDAYIZ’
AB, Türkiye’nin en büyük ticaret ortağıdır ve dış ticaretimizde rekabet gücümüizü koruyabilmemiz için AB’deki yeşil dönüşümün bir modülü olmak zorundayız. Bu bağlamda, Gümrük Birliği altındaki teknik mevzuata ahenk sürecinin kararilılıkla sürdürülmesini epey önemsediğimi vurgulamak isterim. Bu konu AYM Hareket Planımızın muvaffakiyetle uygulanmasına da katkı sağlayacaktır. Öte yandan bu hedefl erin, yalnızca AYM açısından değil, AB’ye ihracatımız açısından da dikkatle takip edilmesi gerekiyor. Ülkemize mahsus bir karbon fiyatlandırma sisteminin kuirulması büyük değer taşıyor. Ayrıyeten AYM’ye ahenk kapsamında dalların emisyon yoğunluklarının düşürülmesi için gereken maliyet ve teknik yeterlilik ile kapasite gereksiniminin da dikkate alınması gerekiyor.
GÜNCELLEMELERİ AB BEKLETİYOR
Gümrük Birliği’nin revizyonuna ait müzakereler hangi basamakta?
Türkiye-AB Gümrük Birliği’nin güncellenmeisi teknik çalışmaları Nisan 2014’te başlamışitır. Avrupa Komitesi ile varılan mutabakat çerçevesinde, GB’nin işleyişinden kaynaklainan sıkıntıların giderilmesi, mevcut GB’nin modernize edilmesi ve ikili ticaretin daha da geliştirilmesi amaçlanmaktadır. aslında Ticaret Bakanlığımızın eşgüdümünde yürütülen süreçte, AB Başkanlığımız dâhil ilgili kurum ve kuruluşlarımızın katkılarıyla ağır bir hazırlık periyodu sürdürülmüştür. Benzeri bir hazırlık süreci, Avrupa Komisiyonu’nca da yürütülmüş ve nihayetinde Avrupa Komitesi 21 Aralık 2016’da GB’nin güncellenmesine ait müzakerelerin başlatılması yetkisini üye ülkelerin oluşiturduğu AB Bakanlar Konseyi’nden talep etmiştir. Lakin kelam konusu yetki sonucu birtakım üye ülkelerin siyasi engellemeleri niçiniyle hala çıkmamıştır ve bu engellemelerin kaldırılması Türkiye-AB bağlantılarının genel seyriyle ilişkilendirilmektedir.
GB GÜNCELLEMESİ, KIBRIS VE DOĞU AKDENİZ’E ŞARTLANDIRILDI
Ekim 2020 AB Başkanlar Özel Doruğunda Türkiye-AB olumlu siyasi gündemi ortaya konulmuş, Mart 2021 AB Önderler Doruğunda ise Komisyon’a, GB’nin işleyi- şinde mevcut zorlukları ele almak üzere Türkiye ile görüşmeleri ağırlaştırma, Konsey’e de eşzamanlı olarak güncellemeye yönelik yetki üzerinde çalışma davetinde bulunulmuştur. Bu kapsamda, Haziran Tepesine kadar geçen süreçte Avrupa Kurulu yetkilileri ile teknik seviyede görüşmeler, mektup teatileri ve üst seviye temaslar gerçekleştirilimiştir. Lakin, ülkemizin güzel niyetli gayretlerine ve kararlılığına karşın, 24-25 Haziran 2021 tarihinde gerçekleştirilen Dorukta maalesef bu hususta somut bir karar çıkmamış; GB güncellemesi, Kıbrıs ve Doğu Akdeniz hususları ile koşullandırılmıştır. Ülkemizin bu süreçten temel beklentisi, Gümrük Birliği güncelleme müzakerelerine derhal başlanarak, AB’nin karar alma süreçlerine dâhil olunamaması, AB’nin hür ticaret muahedesi yaptığı üçüncü ülkelerle gibisi mutabakatlar yapma sürecinde yaşanan meşakkatler ve karayolu nakliyeciliği konusunda yaşadığımız meseleler başta olmak üzere, GB’nin asimetrik yapısından kaynaklanan sistematik problemlerin tahlile kavuşturulmasıdır. Bilahare, GB’nin kapsamının hizmetler ve kamu alımlarını da içerecek biçimde genişletilmesi ve tarım eserleri ticaretinde odunların artırılması ile değişen dünya şartlarına ahenk sağlanması ve AB ile ekonomik entegrasyonumuzun güçlendirilmesi de hedeflenmektedir. Güncelleme müzakerelerinin ve güncellemiş bir Gümrük Birliği muahedesinin onay sürecinin de 2-5 yıl sürebileceği kestirime müsaittir.
AB-Türkiye münasebetlerinin bellek tazelemeye gereksinimi varılan
Maruf Buzcugil
Bugüne kadar türlü münasebetlerle krizlere, yol kazalarına sahne olan, az da olsa vakit zaman umut ve cüret verici ilerlemeler gösteren AB-Türkiye ilgileri, göç krizinin itici gücüyle “Gümrük Birliği’nin güncellenmesi” ve “Yeşil Mutabakat” gündemine odaklanmaya çalışıyor. AB Lideri ve Dışişleri Bakan Yardımcısı Büyükelçi Faruk Kaymakcı , DÜNYA okurları için Ankara Sohbetleri kapsamında sorularımızı samimiyetle yanıtladı, Türkiye-AB ilgilerindeki şimdiki durumu kıymetlendirdi. AB Lideri Kaymakcı, “konjonktürel sıkıntılara karşın AB’ye iştirak kararlılığımızı sürdürüyoruz” bildirisini verdi.
Bir türlü bitmeyen “uzun ince bir yol”
AB ile Gümrük Birliği sarmalında müddet gelen münasebetimiz inişli çıkışlı seyrediyor. Türkiye’nin AB seyahati, tam üyelikle sonuçlanacağı var iseyımı altında; üyelik müracaatının yapıldığı günden bu yana daima lisanlara pelesenk olan “uzun ince bir yol” benzetmesiyle anıldı. 1963 Ankara Antlaşması’yla önümüzde bulduğumuz bu güçlü yolun uzunluğunun ne kadar olduğunu, seyahatin ne kadar süreceğini, hiç bir vakit bilemedik. Bu yolda daima “heyelan” tehlikesi altında ilerledik. Lakin 1996’da eksiklerle de olsa Gümrük Birliği’ni gerçekleştirdik. Büyüme çağındaki sanayimizi rekabete açtık. Acılar çektik lakin sanayicilerimiz, ihracatçılarımız birden fazla imtihandan muvaffakiyetle geçti.
GB, Yeşil Mutakabat iç içe
Artık, AB’yi Türkiye’nin milletlerarası ticaretinde birinci sıraya yerleştiren sanayicilerimizin, ihracatçılarımızın önünde AB’nin kabul ettiği, ticaret ortaklarının da uymasını beklediği “Yeşil Mutabakat” var. Bunun etraf hassaslığının, yeşillenmenin ötesinde, “yeni kuşak bir büyüme modeli, üretim ve tüketim modeli” olduğunu gözden ırak tutmamak gerekiyor. Türkiye, iç içe geçeceği belirli olan Gümrük Birliği’nin bir daha ele alınması ve yeşil ahenk süreçlerini bir arada götürmek zorunda.
Demokrasi ve hukuk ıslahatları
AB genişledikçe genişledi. Ensemizde bozalar pişirilirken gözümüze sokulan Maastricht ve Kopenhag kriterleri, AB ortasında bile su götürmez tartışmalara vesile oluyor. Geçen yüzyılın ekonomik korkularını taşıyan Maastricht Kriterleri, arka arda gelen global sarsıntılarla bozulurken, Kopenhag kriterleri açısından sorgulamalar, hem AB ortasındaki Macaristan ve Polonya üzere ülkeler tıpkı vakitte Türkiye için yeniliğini koruyor. Türkiye’nin, AB’nin kendi ortasında soruşturduğu üye ülkelerden daha öte demokrasi ve hukuk standardına ulaşması, topluluğa üye olsa da olmasa da ekonomik refahını artırabilmesi, toplumsal adaleti sağlayabilmesi için vazgeçilmez bir gaye.
Göç idaresi kıymetli
Göç krizi Türkiye –AB münasebetlerinde kıymetli bir alan yarattı. Göç dalgalarının tesiriyle 2015 yılı sonundan itibaren bir daha canlanmaya başlayan Türkiye –AB ilgileri, COVID-19 pandemisinin göç akınlarını yavaşlatmasıyla uyuklama devrine girdi. Türkiye’nin başta Suriye olmak üzere güneyden gelen göç akınlarını engelleyen ülke pozisyonunu sevmesi, AB’nin de göç krizi vesilesiyle o periyoda kadar ağırdan aldığı bahisleri göç meselesini öne çıkararak masaya taşıması alakaları yeni bir boyuta taşımıştı. 18 Mart 2016’da varılan mutabakat, tam üyelik müzakerelerinin bir daha başlatılması, gümrük birliğinin güncellenmesi, vize serbestisi, terörle uğraş mevzuatının gözden geçirilmesi, Avrupa Polis Örgütü- Europol ile operasyonel işbirliği üzere bahisleri da kapsıyordu. Doğu Akdeniz’de yaşanan problemler, Kıbrıs ve Ege problemleri ve akabinde gelen pandemi, mutabakatın yaşama geçmesini büyük ölçüde engelledi.
Yapılan araştırmalar, önümüzdeki 15-20 yıl ortasında en az 100 milyon insanın Afrika, Ortadoğu ve Asya’dan batıya yanlışsız yöneleceğini öngörüyor. Bu göç hareketinin pandemi, iklim değişikliği ve çatışmalardan kaynaklanması bekleniyor. Öngörüler geçiş ülkesi pozisyonundaki Türkiye’nin AB ve dünya nezdindeki değerinin daha da artacağını gösteriyor.
Dışişleri Bakan Yardımcısı ve AB Lideri Büyükelçi Faruk Kaymakcı, Türkiye’nin rekabet gücünü muhafazası için yeşil dönüşümün bir modülü olmak zorunda olduğunu, AB’nin hudutta karbon düzenlemesinin karşılıklı olarak yükümlülüklerle çelişmemesi gerektiğini söylemiş oldu.
Üyelik müzakerelerinin durma noktasına gelmesinde en değerli etkenin, AB’nin Türkiye’nin üyeliği konusunda gerekli siyasi iradeyi gösterememesi olduğunun altını çizen Kaymakcı, konjonktürel problemlere karşın Türkiye’nin iştirak kararlılığını sürdürdüğünü söylemiş oldu. Kaymakcı, Gümrük Birliği revizyonu konusunda ise “GB’nin asimetrik yapısından kaynaklanan sistematik problemler çözülmeli” tabirlerini kullandı. Ankara Sohbetlerine konuk olan Faruk Kaymakcı, Ankara Temsilcimiz Maruf Buzcugil’in sorularını yanıtlandırdı.
UZUN İNCE BİR YOL
Türkiye ile AB içindeki üyelik müzakerelerinin durma noktasına getirilmesinin niçinleri nelerdir?
Uzun bir geçmişi olan Türkiye-AB ilgileri, her devir inişli/çıkışlı bir seyir izlemiş, yıllar ortasında her iki tarafın da kusurları olmuş, kimi vakit yavuz adımlar atılmış, kimi vakit değerli fırsatlar kaçırılmıştır. Cumhurbaşkanımız merhum Turgut Özal’ın 1987 yılında tam üyelik başvurusu yaparken söylemiş olduği üzere, Türkiye’nin AB’ye iştirak süreci “uzun ince bir yol” olmaya devam etmektedir.
Türkiye-AB ilgilerini incelediğimizde bu alakanın yalnızca Türkiye ve AB’nin iç dinamiklerinden etkilenmediğini, bölgesel ve global değişimlerin de münasebetlerde değerli rol oynadığını söyleyebiliriz. Örneğin son senelerda, Türkiye’nin yaşadığı hain darbe teşebbüsü, bunun kararı izlemek durumunda kalınan güvenlik odaklı siyasetler, AB’deki Avro krizi, artan yabancı düşmanlığı ve İslam zıtlığı üzere konular münasebetlerimizi olumsuz etkilerken, bölgesel çatışmalardan kaynaklanan sistemsiz göç krizi yahut global bir tehdit olan salgın bağlantılarımızda işbirliği ve dayanışmayı ön plana çıkarmıştır. ötürüsıyla Türkiye-AB bağlarını değerlendirirken, her vakit büyük resme bakılmalıdır.
TÜRKİYE’YE ÖNEMLİ HAKSIZLIK YAPILDI
Lakin AB ile aramızdaki iştirak müzakerelerini incelediğimizde, Türkiye’ye başından itibaren önemli haksızlık yapıldığı ortadadır. 2005 yılında başlayan iştirak müzakereleri, en başından itibaren (Aralık 2006 tarihindeki Ek Protokol sonucu) bir iki üye ülkenin siyasi pürüzlerine takılmıştır. Türkiye iştirak müzakerelerinde, evvela Kıbrıs sorunu lakin beraberinde kimi üye ülkelerin aldığı siyasi kararlar yüzünden, ne istediği ne de hak ettiği süratte ilerleyememiştir. 35 mevzu başlığı üzerinden yürütülen iştirak müzakerelerinde, 2009 yılından itibaren, başlıkların yarısından fazlası siyasi olarak engellenmiştir. Sonuçta, bugün üyelik müzakerelerinin durma noktasına gelmesinde en değerli etken AB’nin Türkiye’nin üyeliği konusunda gerekli siyasi iradeyi gösterememesi ve birtakım üye ülkelerin oyunlarına alet olmasıdır.
AB BAKIŞ AÇISINI DEĞİŞTİRMELİ
AB’nin kendi genel çıkarlarını gözeterek, Türkiye’ye bakış açısını değiştirme vakti gelmiştir. Türkiye AB’nin komşusu ya da stratejik ortağı olmanın ötesinde, AB üyeliğine aday, müzakere eden bir ülkedir. İştirak perspektifinde ve üyelik müzakerelerinde yaşanacak bir canlanma, bağlantıların her boyutunu olumlu etkileyecek, Türkiye’nin ıslahat gündemine de ivme kazandıracaktır. Münasebetlerimizdeki konjonktürel meselelere karşın, Türkiye’nin iştirak müzakerelerini sürdürmek konusundaki iradesini koruduğunu da bilhassa vurgulamak isterim.
KARBON KAÇAĞI RİSKİ TAŞIYAN 5 DAL
Sonda Karbon Düzenlemesi, Türkiye ile AB içindeki müzakereleri ve Gümrük Birliği ilgilerini nasıl etkileyecek?
AB’nin yeni büyüme stratejisi olarak anılan Avrupa Yeşil Mutabakatı (AYM) çerçevesinde ön plana çıkan Hudutta Karbon Düzenleme Düzeneğini (SKDM), AB’ye ihracatımızın korunması ve artırılması açısından dikkatle takip ediyoruz. SKDM’nin yasal çerçevesine dair teklif, Avrupa Komitesi tarafınca, 14 Temmuz 2021 tarihinde “Fit for 55” isimli mevzuiat paketi kapsamında sunulmuş ve SKDM’nin, AB’nin karbon fiyatlandırma düzeneği olan Emisyon Ticaret Sistemini yansıtacak biçimde tasarlanması teklif edilmiştir. AB ortasında güç ağır üretim yapan sanayi tesislerinin sebep olduğu sera gazı emisyonları Emisyon Ticareti Sistemi vasıtasıyla maliyetlendirilmektedir. Önümüzdeki periyotta, sözkonusu maliyete muadil seviyedeki vergi yükünün SKDM ile belirli kesimlerdeki AB ithalatçılarından talep edilmesi öngörülmektedir. SKDM’nin kademeli olarak uygulanması ve başlangıçta sırf yüksek karbon kaçağı riski taşıyan demir-çeilik, çimento, gübre, alüminyum ve elektrik üretimini kapsayan 5 bölüm için geçerli olması öngörülmektedir. Önümüzdeki periyotta, Türkiye ile AB arasınidaki kuvvetli bağın korunabilmesi için SKDM’nin iki tarafın memleketler arası taahhütleri ve Gümrük Birliği’nden kaynaklanan yükümlülükleriyle çelişmemesi gerekmektedir. Bu mekanizmainın, Türkiye ile AB içindeki malların özgür dolanımını ve Gümrük Birliği, Türkiye-AB AKÇT STA’sı ve tarım eserleri ticaretine ait 1/98 sayılı İştirak Kurulu sonucu kapsamında, AB tarafınca uygulanması gereken müracaat yordamlarını etkilememesi kıymet arz etmektedir. Sonuç olarak, AB bilhassa AYM ile birlikte çevresel evvelari, ortak ticaret siyasetinde daha belirleyici bir öge haline getirecek görünmektedir. ötürüsıyla Gümrük Birliği’nin güncellenmesi müzakerelerinin başlaması durumunda, etraf ve iklim değişikliğine ait konuları da gündeme gelecektir. Bu niçinle, Gümrük Birliği ve AKÇT STA’sı ile sağlanan derin ticari entegrasyonumuz göz önünde bulunduirularak, AB ile ikili ticaretimizde karşılaşılması mümkün aksiliklerin ortadan kaldırılmaisı için çalışmaların eşgüdüm ortasında yürütülmesi ve bu çalışmalara özel dalın katılması için azami gayret harcıyoruz.
YEŞİL’DEN EN ÇOK TÜRKİYE ETKİLENECEK
Türkiye, Avrupa Yeşil Mutakabatı’na ne kadar hazır?
Türkiye, hem AB üyeliğine aday bir ülke olarak, hem AB ile içindeki Gümrük Birliği’nden dolayı AYM’den en çok etkilenecek ülkeler içindedır. Biz gerek AB müktesebatına ahenk çalışmalarımız gerek ticari münasebetlerimiz açısından gelişmeileri yakından takip ediyor, AYM’ye hazır olmak için ilgili tüm tarafl arın dahil olduğu kapsamlı çalışmalar yürütüyoruz. Ticaret Bakanlığımızın eşgüdümünde hazırlanan ülkemizin AYM Aksiyon Planı temmuzda belirtildi. 9 ana başlık altında toplam 32 amaç ve 81 aksiyonu içeren AYM Hareket Planı, ülkemizin yeşil dönüşüm alanında gerçekleştireceği ahenk çalışmailarına yol gösterecektir. AYM Aksiyon Planı kapsamında sürdürülebilir akıllı ulaşım, tarım, pak, ekonomik ve inançlı güç arzı, döngüsel iktisat üzere biroldukca alanda kapsamlı maksat ve aksiyonlara yer verilimektedir. Yeşil dönüşüm kapsamındaki, yenilenebilir güç ve güç verimliliğinde ülkemiz epeyce kıymetli atılımlar atmıştır. Ayirıca, AYM kapsamında AB’nin karbon-nötr olma maksadına ulaşmasında kilit rol oynaiyacağı düşünülen hidrojen teknolojilerine yönelik çalışmalara da sürat verilmelidir.
‘DÖNÜŞÜMÜN KESİMİ OLMAK ZORUNDAYIZ’
AB, Türkiye’nin en büyük ticaret ortağıdır ve dış ticaretimizde rekabet gücümüizü koruyabilmemiz için AB’deki yeşil dönüşümün bir modülü olmak zorundayız. Bu bağlamda, Gümrük Birliği altındaki teknik mevzuata ahenk sürecinin kararilılıkla sürdürülmesini epey önemsediğimi vurgulamak isterim. Bu konu AYM Hareket Planımızın muvaffakiyetle uygulanmasına da katkı sağlayacaktır. Öte yandan bu hedefl erin, yalnızca AYM açısından değil, AB’ye ihracatımız açısından da dikkatle takip edilmesi gerekiyor. Ülkemize mahsus bir karbon fiyatlandırma sisteminin kuirulması büyük değer taşıyor. Ayrıyeten AYM’ye ahenk kapsamında dalların emisyon yoğunluklarının düşürülmesi için gereken maliyet ve teknik yeterlilik ile kapasite gereksiniminin da dikkate alınması gerekiyor.
GÜNCELLEMELERİ AB BEKLETİYOR
Gümrük Birliği’nin revizyonuna ait müzakereler hangi basamakta?
Türkiye-AB Gümrük Birliği’nin güncellenmeisi teknik çalışmaları Nisan 2014’te başlamışitır. Avrupa Komitesi ile varılan mutabakat çerçevesinde, GB’nin işleyişinden kaynaklainan sıkıntıların giderilmesi, mevcut GB’nin modernize edilmesi ve ikili ticaretin daha da geliştirilmesi amaçlanmaktadır. aslında Ticaret Bakanlığımızın eşgüdümünde yürütülen süreçte, AB Başkanlığımız dâhil ilgili kurum ve kuruluşlarımızın katkılarıyla ağır bir hazırlık periyodu sürdürülmüştür. Benzeri bir hazırlık süreci, Avrupa Komisiyonu’nca da yürütülmüş ve nihayetinde Avrupa Komitesi 21 Aralık 2016’da GB’nin güncellenmesine ait müzakerelerin başlatılması yetkisini üye ülkelerin oluşiturduğu AB Bakanlar Konseyi’nden talep etmiştir. Lakin kelam konusu yetki sonucu birtakım üye ülkelerin siyasi engellemeleri niçiniyle hala çıkmamıştır ve bu engellemelerin kaldırılması Türkiye-AB bağlantılarının genel seyriyle ilişkilendirilmektedir.
GB GÜNCELLEMESİ, KIBRIS VE DOĞU AKDENİZ’E ŞARTLANDIRILDI
Ekim 2020 AB Başkanlar Özel Doruğunda Türkiye-AB olumlu siyasi gündemi ortaya konulmuş, Mart 2021 AB Önderler Doruğunda ise Komisyon’a, GB’nin işleyi- şinde mevcut zorlukları ele almak üzere Türkiye ile görüşmeleri ağırlaştırma, Konsey’e de eşzamanlı olarak güncellemeye yönelik yetki üzerinde çalışma davetinde bulunulmuştur. Bu kapsamda, Haziran Tepesine kadar geçen süreçte Avrupa Kurulu yetkilileri ile teknik seviyede görüşmeler, mektup teatileri ve üst seviye temaslar gerçekleştirilimiştir. Lakin, ülkemizin güzel niyetli gayretlerine ve kararlılığına karşın, 24-25 Haziran 2021 tarihinde gerçekleştirilen Dorukta maalesef bu hususta somut bir karar çıkmamış; GB güncellemesi, Kıbrıs ve Doğu Akdeniz hususları ile koşullandırılmıştır. Ülkemizin bu süreçten temel beklentisi, Gümrük Birliği güncelleme müzakerelerine derhal başlanarak, AB’nin karar alma süreçlerine dâhil olunamaması, AB’nin hür ticaret muahedesi yaptığı üçüncü ülkelerle gibisi mutabakatlar yapma sürecinde yaşanan meşakkatler ve karayolu nakliyeciliği konusunda yaşadığımız meseleler başta olmak üzere, GB’nin asimetrik yapısından kaynaklanan sistematik problemlerin tahlile kavuşturulmasıdır. Bilahare, GB’nin kapsamının hizmetler ve kamu alımlarını da içerecek biçimde genişletilmesi ve tarım eserleri ticaretinde odunların artırılması ile değişen dünya şartlarına ahenk sağlanması ve AB ile ekonomik entegrasyonumuzun güçlendirilmesi de hedeflenmektedir. Güncelleme müzakerelerinin ve güncellemiş bir Gümrük Birliği muahedesinin onay sürecinin de 2-5 yıl sürebileceği kestirime müsaittir.
AB-Türkiye münasebetlerinin bellek tazelemeye gereksinimi varılan
Maruf Buzcugil
Bugüne kadar türlü münasebetlerle krizlere, yol kazalarına sahne olan, az da olsa vakit zaman umut ve cüret verici ilerlemeler gösteren AB-Türkiye ilgileri, göç krizinin itici gücüyle “Gümrük Birliği’nin güncellenmesi” ve “Yeşil Mutabakat” gündemine odaklanmaya çalışıyor. AB Lideri ve Dışişleri Bakan Yardımcısı Büyükelçi Faruk Kaymakcı , DÜNYA okurları için Ankara Sohbetleri kapsamında sorularımızı samimiyetle yanıtladı, Türkiye-AB ilgilerindeki şimdiki durumu kıymetlendirdi. AB Lideri Kaymakcı, “konjonktürel sıkıntılara karşın AB’ye iştirak kararlılığımızı sürdürüyoruz” bildirisini verdi.
Bir türlü bitmeyen “uzun ince bir yol”
AB ile Gümrük Birliği sarmalında müddet gelen münasebetimiz inişli çıkışlı seyrediyor. Türkiye’nin AB seyahati, tam üyelikle sonuçlanacağı var iseyımı altında; üyelik müracaatının yapıldığı günden bu yana daima lisanlara pelesenk olan “uzun ince bir yol” benzetmesiyle anıldı. 1963 Ankara Antlaşması’yla önümüzde bulduğumuz bu güçlü yolun uzunluğunun ne kadar olduğunu, seyahatin ne kadar süreceğini, hiç bir vakit bilemedik. Bu yolda daima “heyelan” tehlikesi altında ilerledik. Lakin 1996’da eksiklerle de olsa Gümrük Birliği’ni gerçekleştirdik. Büyüme çağındaki sanayimizi rekabete açtık. Acılar çektik lakin sanayicilerimiz, ihracatçılarımız birden fazla imtihandan muvaffakiyetle geçti.
GB, Yeşil Mutakabat iç içe
Artık, AB’yi Türkiye’nin milletlerarası ticaretinde birinci sıraya yerleştiren sanayicilerimizin, ihracatçılarımızın önünde AB’nin kabul ettiği, ticaret ortaklarının da uymasını beklediği “Yeşil Mutabakat” var. Bunun etraf hassaslığının, yeşillenmenin ötesinde, “yeni kuşak bir büyüme modeli, üretim ve tüketim modeli” olduğunu gözden ırak tutmamak gerekiyor. Türkiye, iç içe geçeceği belirli olan Gümrük Birliği’nin bir daha ele alınması ve yeşil ahenk süreçlerini bir arada götürmek zorunda.
Demokrasi ve hukuk ıslahatları
AB genişledikçe genişledi. Ensemizde bozalar pişirilirken gözümüze sokulan Maastricht ve Kopenhag kriterleri, AB ortasında bile su götürmez tartışmalara vesile oluyor. Geçen yüzyılın ekonomik korkularını taşıyan Maastricht Kriterleri, arka arda gelen global sarsıntılarla bozulurken, Kopenhag kriterleri açısından sorgulamalar, hem AB ortasındaki Macaristan ve Polonya üzere ülkeler tıpkı vakitte Türkiye için yeniliğini koruyor. Türkiye’nin, AB’nin kendi ortasında soruşturduğu üye ülkelerden daha öte demokrasi ve hukuk standardına ulaşması, topluluğa üye olsa da olmasa da ekonomik refahını artırabilmesi, toplumsal adaleti sağlayabilmesi için vazgeçilmez bir gaye.
Göç idaresi kıymetli
Göç krizi Türkiye –AB münasebetlerinde kıymetli bir alan yarattı. Göç dalgalarının tesiriyle 2015 yılı sonundan itibaren bir daha canlanmaya başlayan Türkiye –AB ilgileri, COVID-19 pandemisinin göç akınlarını yavaşlatmasıyla uyuklama devrine girdi. Türkiye’nin başta Suriye olmak üzere güneyden gelen göç akınlarını engelleyen ülke pozisyonunu sevmesi, AB’nin de göç krizi vesilesiyle o periyoda kadar ağırdan aldığı bahisleri göç meselesini öne çıkararak masaya taşıması alakaları yeni bir boyuta taşımıştı. 18 Mart 2016’da varılan mutabakat, tam üyelik müzakerelerinin bir daha başlatılması, gümrük birliğinin güncellenmesi, vize serbestisi, terörle uğraş mevzuatının gözden geçirilmesi, Avrupa Polis Örgütü- Europol ile operasyonel işbirliği üzere bahisleri da kapsıyordu. Doğu Akdeniz’de yaşanan problemler, Kıbrıs ve Ege problemleri ve akabinde gelen pandemi, mutabakatın yaşama geçmesini büyük ölçüde engelledi.
Yapılan araştırmalar, önümüzdeki 15-20 yıl ortasında en az 100 milyon insanın Afrika, Ortadoğu ve Asya’dan batıya yanlışsız yöneleceğini öngörüyor. Bu göç hareketinin pandemi, iklim değişikliği ve çatışmalardan kaynaklanması bekleniyor. Öngörüler geçiş ülkesi pozisyonundaki Türkiye’nin AB ve dünya nezdindeki değerinin daha da artacağını gösteriyor.