Altun: İnternet medyası için yeni hukuksal düzenleme gerekiyor

TerraNova

New member
Cumhurbaşkanlığı İrtibat Başkanlığı tarafınca çevrim içi olarak düzenlenen “İnternet Medyası ve Haberciliği Çalıştayı” internet medyası mensupları, bölüm yöneticileri, kamu kurumları ve üniversitelerin temsilcilerinin iştirakiyle gerçekleştirildi.

Cumhurbaşkanlığı Bağlantı Lideri Fahrettin Altun, çalıştayın açılış konuşmasında, internet teknolojisindeki gelişmelerin kitle bağlantısına de yeni bir boyut kazandırdığını tabir etti.

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın liderliğinde, her alanda olduğu üzere irtibat altyapısına da büyük yatırımlar yapıldığını, bu sayede dijitalleşmenin Türkiye’de sürat ve yaygınlık kazandığını belirten Altun, birfazlaca alanda her geçen gün kamuoyu tarafınca daha fazla kullanılan internet teknolojilerinin haberciliğin de ayrılmaz bir modülü halini aldığına dikkati çekti.

Türkiye’de güçlenen demokrasi yardımıyla ve teknik manada yayıncılığın gelişmesiyle medyada hayli seslilik artarken, süratli ve kolay erişim imkanıyla internet haberciliğinin geniş bölümler tarafınca daha fazla kabul görmeye başladığını anlatan Altun, şöyleki devam etti:

“Medya dalındaki dönüşüme işaret eden bu tablo, habere erişim ve söz özgürlüğü bakımından da olağan olarak olumlu bir gelişmedir. İnternet gazeteciliği düne göre hayatlarımıza daha fazla dahil olsa da bugün ülkemizde hala tam manasıyla resmi bir çerçeveye de sahip değildir. İnternet haberciliği bu kadar yaygınlık kazanırken, ilgili mevzuatın da yeni gerçeklikle uyumlu hale getirilmesi elzemdir. Bu adım, her şeydilk evvel, mesleğin prestijini ve işini hakkıyla yapan gazetecilerin saygınlığını korumak ismine bir zorunluluktur. İnternet gazeteciliğinin mesleksel standartlarını ortaya koyma, bu alanı rasyonel ve şeffaf bir biçimde düzenleme noktasında biz Bağlantı Başkanlığı olarak kesimle birlikte çalışmaya devam edeceğiz.”

“Yalan üzerine şurası tahrif haberciliği, demokrasiye büyük ziyanlar vermektedir”

Toplumun, ülke ve dünyadaki gelişmeler hakkında gerçek, gerçek ve muteber haberlere ulaşmasının sağlıklı bir demokrasi için vazgeçilmez olduğunu vurgulayan Altun, “ötürüsıyla hakikate dayalı habercilik demokrasiyi güçlendirirken, çarpıtma ve palavra üzerine heyeti tahrif haberciliği demokrasiye büyük ziyanlar vermektedir. Bu noktada hakikat temsilcisi olan gazeteciler kıymetli bir sorumluluğu da yüklenmiş durumdadır. Bireylerin ve toplumun sağlıklı, eksiksiz ve gerçekliğe dayalı biçimde bilgilendirilmesi ve haber alma hakkının korunması noktasında medya mensuplarının kritik bir işlev icra ettiklerine inanıyorum.” diye konuştu.

Türkiye’ye karşı ulusal ve memleketler arası boyutta dezenformasyon teşebbüsleriyle uğraşta medya mensuplarına da değerli nazaranvlerin düştüğüne dikkati çeken Altun, şunları kaydetti:

“Diğer taraftan dijital imkanların gelişmesiyle manipülasyonun, palavra haberin de çarçabuk yayılabildiğine, bu imkanın kötücül hedefler için kullanılabildiğine de şahit oluyoruz. Bu durum, medya bölümünde ve habercilik anlayışında yapısal bir dönüşümü mecburî kılmaktadır. Gazetecilik unsurları ve mesleksel standartların yanı sıra öz kontrolden mahrum bir internet haberciliği, ne yazık ki hakikatlerin basitçe çarpıtılabildiği, manipülatif içeriklerin yaygınlık kazanabildiği bir mecra olarak da karşımıza çıkabiliyor. Dijital mecralarda kasıtlı çarpıtmalar, kara propaganda ve palavra bilgilerle şahısların hakları ya da kurumların prestiji kolay kolay maksat alınabiliyor. Kimi milletlerarası medya platformlarının ve onların içerideki uzantılarının, kötücül ajandaların aparatı olarak ülkemize yönelik kara propaganda gayretlerine da bir daha maalesef tanıklık ediyoruz. Bu durum, demokrasimiz için olduğu kadar dala yönelik algı ve mesleksel nitelik prestijiyle da değerli bir meseleye işaret etmektedir.”

Bill Kovach ve Tom Rosenstiel’ın “Gazeteciliğin Esasları” isimli yapıtlarında, gazeteciliğin birinci yükümlülüğünün “gerçek haber” olduğunu vurguladığını aktaran Altun, Kovach ve Rosenstiel’ın, gazetecilerin sadakatle bağlı olacağı birinci merciinin halk olduğuna, bu mesleğin temelinde “bilgiyi teyit etme” disiplininin yattığına dikkati çektiklerini söylemiş oldu.

“Haberciliğin tek emeli hakikattir”

Altun, “ötürüsıyla, ister konvansiyonel mecralarda, ister dijital mecralarda yapılsın, haberciliğin tek gayesi hakikattir, hakikat olmalıdır. Gazeteciler her mecrada ‘hakikatin temsilcisi’ olduklarının şuuru ve hassasiyetiyle mesleklerini icra etmelidir.” görüşünü paylaştı.

Gazeteciliğin en temel unsuru olan 5N1K kuralının bile bir kenara atılarak, habercilik ismi altında algı operasyonu ya da tetikçilik yapılabildiğinin görüldüğünü lisana getiren Altun, kelamlarını şu biçimde sürdürdü:

“Nedir 5N1K? Habercilik bir çeviri faaliyetidir. Bir olayın bir habere çevirisi sırasında sorulan ne, ne vakit, nerede, nasıl, niye ve kim soruları haberin şayet olmazsa olmazıdır. Dedikodular ve palavralar ‘iddiaya bakılırsa haberciliği’ altında deverana sokulurken, 5N1K olmaksızın haber yazılamayacağı akla bile gelmiyor. Ne yazık ki dedikodu ismi altında yapılan dedikoduyu deverana sokan kelamda habercilik bir kültüre dönüşebiliyor ve bu olumsuz gelişme ne yazık ki bir kültüre döndükten daha sonra sansasyon, bu sürecin merkezinde yer alıyor. Sansasyon oluşturma ve daha fazla tıklanma gayesiyle, hiç bir araştırma ya da teyide gereksinim duymadan masa başında hazırlanan haberler, dijital ekosistemi ve toplumu zehirliyor. Kimi politikler ise güya muhalefet yapma ismine, her türlü ahlaki ve siyasi prensipten mahrum halde, palavra siyasetlerini palavra haberlerle destekleyecek bir tezgah işletiyorlar. Ne yazık ki bu noktada internet medyası da ideolojik tahkimat aracı olarak kullanılabiliyor. Bu, insanın ‘bilme açlığını’ tahrif edilmiş haberlerle suiistimal etmekten öteki bir şey değildir.”

“Yalanda ne kadar ileri gidebileceğini bize gösterdi”

Hakikatin çarpıtılmasının son örneklerinin “Katarlılara Türkiye’de imtihansız tıp eğitimi” ve “Kız öğrenci yurdundan çıkan silahlar” başlıklı palavra haberlerde görüldüğünü aktaran Altun, şöyleki devam etti:

“ilk vakit içinderda bir internet sitesinde yayımlanan ve büsbütün palavra olan ‘Katarlı öğrencilere imtihansız tıp eğitimi’ başlıklı haberin, kamuoyunu yanlış yönlendirme ve üniversite imtihanına girecek gençleri hükümetimize karşı kışkırtma emeli taşıdığı hayli açıktı. İnternetin tabiatı gereği bu palavra süratle yayıldı. Öteki birfazlaca internet sitesi, bu provokatif içeriği olduğu üzere kopyalayıp kullandı. Ana muhalefetin genel lideri da bu palavranın peşine takıldı, hatta bayraktarlığını yaptı. Haberin katiyen gerçek olmadığını ortaya koyduk, çabucak. Bunu ortaya koymamıza karşın haberi yapan internet sitesi lakin 27 saat daha sonra döndü ve ‘biz yanlış yapmışız, özür dileriz’ dedi. Dahası ‘bizim haberimizi referans alarak açıklama yapanlardan da özür dileriz’ dedi. Ancak 27 saat geçmişti ve artık esasen algı operasyonu tamamlanmıştı. Fakat bu palavranın modülü, hatta merkezi olan muhalefet mensupları, hakikat ortaya çıkmasına karşın, hiç bir biçimde özür dilemeyerek başlarını kuma gömmeyi sürdürdü.

‘Kız öğrenci yurdundan çıkan silahlar’ başlıklı palavra haber. Bu palavra haberi yapan internet sitesi de, palavrada ne kadar ileri gidebileceğini bize gösterdi. Bakın medya tarihinde bu biçimdesi örnekler yoktur. Bu palavra teşebbüsleri bir çerçeve olarak alıp tekrar tecelli etmemesi gereken olumsuz bir örnek olarak bütün kamuoyunun, halkımızın belgelemesi gerekir. Bir belgesel çekiminde kullanılan imitasyon silahları ‘gerçek silah’ olarak sunup kamuoyunda infial yaratmayı amaçlayan bu çarpıtma haber de tam manasıyla bir medya terörü örneğidir. Palavra habere dayanan bu kara tertip, toplumsal huzurumuzu açıkça tehdit ettiği üzere bir ulusal güvenlik sorunu olarak görülmelidir. sıradan bir yanılgı olarak görmüyoruz bunu, nazaranmeyiz. Sistematik palavralarla, kamuoyunu yanlış yönlendirmeye ve vatandaşlarımızı kışkırtmaya çalışanlar, elbette işledikleri cürümler ötürüsıyla türel olarak bedel ödeyeceklerdir. Adalet sistemimiz bu cürümlerin hesabını olağan olarak soracaktır. şüphesiz hukuka dayalı hak ve sorumluluklarla düzenlenmiş kuvvetli bir medya yapısıyla bu cürümlerin da önlenmesi mümkündür. Biz bu algı operasyonlarıyla, dezenformasyonlarla, palavralarla, çarpıtmalarla her mecrada ‘yaşasın hakikat’ diyerek çaba etmeye ve hakikati savunmaya devam edeceğiz.”

“İnternet gazeteciliği bağlamında, bugün yeni türel düzenlemelere gereksinim var”

İnternet gazeteciliğinde ele alınması gereken konulardan birinin de basın etiği tartışmaları olduğunu vurgulayan Altun, “İnternet medyasında meslek prensiplerinden ve kuvvetli bir kontrolden mahrum biçimde yalnızca sürat, haber atlatma, sansasyon ve tıklanma odaklı yapılan habercilik, bugün kıymetli bir sorun olarak karşımıza çıkıyor.” sözünü kullandı.

Yapılan araştırmaların, her üç haberden birinin tıklanma odaklı olacak biçimde üretildiğine işaret ettiğini lisana getiren Altun, “Okunurluk göstergesi olarak görülen ve bu sayede reklam gelirleri başta olmak üzere finansman kaynağı olan bu sistem, maalesef kasıtlı halde üretilen aldatıcı ve düşük kalitedeki içeriklere de yer verilmesine yol açıyor. Bu da haber özgürlüğünün sonları tartışmasını birlikteinde getiriyor kuşkusuz. Klasik medyada kontrol gereği kullanılamayan manzara ve sözlere internet medyasında denetimsizce yer verilebildiğine şahit oluyoruz. Ayrıyeten içeriğin doğruluğu, güvenilirliği, telif hakları ve öteki etik problemler da internet gazeteciliğinde tartışılır bir hal alabiliyor.” değerlendirmesinde bulundu.

Altun, bir öteki etik sorunun da internet gazeteciliğinde eksik kalan ya da güçlendirilmesi gereken “cevap ve düzeltme” hakkı olduğunu belirterek, “Muhakkak ki bütün bu bahislerin ele alınması, toplumun gerçek bilgi edinme hakkı çerçevesinde kıymetlidir. Daha süratli ve yaygın habercilikle toplumu bilgilendirmede büyük bir değer kazanan internet medyasının ve temsilcilerinin haklarının düzenlenmesi ve güçlendirilmesi de bir o kadar ehemmiyet arz ediyor. Hakikaten biz bu çalıştayı da bu emel doğrultusunda dizayn etmiş durumdayız. kuvvetli ve garanti altındaki haberciliğin hakikatle daha sağlam bağları olacağı muhakkaktır.” dedi.

Bu sahiden hareketle, internet gazeteciliği bağlamında, bugün yeni hukuksal düzenlemelere gereksinim duyulduğunun bilindiğini vurgulayan Altun, “ilk vakit içinderda internet gazetelerinin yasal statüsünün ne olması gerektiğinden başlayarak, internet gazeteciliğinin mesleksel standartlarının belirlenmesi, uygun çalışma ortamının sağlanması ve mutlak suretle çalışanların haklarının korunmasına yönelik çerçevenin çizilmesi son derece kıymetlidir. ötürüsıyla internet yayıncılığında yanlış uygulamaların ve eksikliklerin giderilmesi, tahlil yolları için tekliflerde bulunulması ve niteliğin artırılması elzemdir.” diye konuştu.

“Çözüm tekliflerini de ortaya koymayı ümit ediyoruz”

Başkanlığın katkılarıyla daha evvel düzenlenen Dijital Dünya Çalıştayı’nda da internet üzerinden yapılan gazetecilik faaliyetlerinin kıymetine ve düzenlenme muhtaçlığına işaret ettiklerini anımsatan Altun, “İnternet gazeteciliğinin mesleksel standartlarının ortaya konulması gerektiğine bir defa daha dikkat çekmek istiyorum. Haberciliğin mesleksel ve ahlaki temelleri çerçevesinde profesyonelce işini yapan gazetecilerin ayrıştırılması bakımından da bunu gerekli görüyorum. Bu adımın bununla birlikte internet medyasına süreklilik ve kurumsallaşma getireceğini düşünüyorum. Hiç kuşkusuz sürekliliği olan ve kurumsallaşmış medya yapılarının varlığı, hakikat gayretinde değerli bir gelişimdir ve değerli bir kazanımdır.” değerlendirmesinde bulundu.

Altun, öteki taraftan değişen teknolojinin imkanlarıyla daha farklı ve güçlü içerik üretimi noktasında internet yayıncılığının medya bölümüne yapacağı katkıları hayli değerli bulduğunu belirterek, “Konvansiyonel medya içeriklerini takip ve taklit etmek, yalnızca o içerikleri internet ortamında sirkülasyona sokmak, dijitalleşmeyi gerçek okuyamamak demektir. İnternet medyasının bu manada yenilikçi, özgün ve farklı içerik ve konseptlerle öncü bir pozisyonda olması gerektiğini düşünüyorum. Bu yaklaşım hakikat biçimde kendisine bir alan bulduğunda bunun konvansiyonel medyaya da yansımaları olacağını ve topyekun bir dönüşüm getireceğini daima birlikte goreceğiz.” kelamlarını sarf etti.

Bu farkındalıkla, medya ve bağlantının bütün alanlarında daha sağlıklı ve kaliteli bir yapının oluşturulması dileklerinin bir göstergesi olarak, İnternet Medyası ve Haberciliği Çalıştayı’nı düzenlediklerini lisana getiren Altun, şunları kaydetti:

“Bu çalıştayla, dijitalleşen dünyada medya kesimindeki kazanımları ele almanın yanı sıra bölümdeki problemlere yönelik tahlil tekliflerini de ortaya koymayı ümit ediyoruz. Mevzunun uzmanı ve tarafı siz saygın medya ve bölüm temsilcileri, değerli akademisyenler ve kurum temsilcileriyle birlikte değerli fikir teatilerinde bulunacağız. Bu çalışmanın sonuçlarının, alandaki eksiklikleri gidermeye değerli bir katkı sunacağına yürekten inanıyorum.”
 
Üst