TerraNova
New member
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Rusya Devlet Lideri Vladimir Putin ile Soçi’de yaptığı görüşmenin akabinde Türkiye dönüşünde uçakta gazetecilerin sorularını yanıtladı, değerlendirmelerde bulundu.
Putin’in davetine icabetle Soçi’ye yaptığı çalışma ziyaretini verimli biçimde tamamladıklarını vurgulayan Erdoğan, daima telefon görüşmesi yaptıkları Putin’le uzun ortadan daha sonra yüz yüze yaptıkları bu ikili toplantıda, Türkiye ile Rusya içindeki münasebetleri ve bölgesel mevzuları detaylı biçimde ele alma imkanı bulduklarını söylemiş oldu.
Hem ikili ilgilere yeni ve kuvvetli bir ivme kazandırmak birebir vakitte bölgede yaşanan gelişmeler konusunda Putin’le 3 saati aşkın görüştüklerini aktaran Erdoğan, “Bu çerçevede, bu yılın birinci 8 ayında, geçen yılın tıpkı periyoduna kıyasla yüzde 50’ye yakın artışla 21 milyar doları aşan ticaret hacmimizi, ortak gayemiz olan 100 milyar dolar düzeyine ulaştırmak için atılacak adımlara odaklandık.” diye konuştu.
Stratejik iş birliği alanı olarak gördükleri güç alanında Rusya’yla mevcut iş birliğini ilerletme konusunda mutabık kaldıklarını tabir eden Erdoğan, kelamlarını şöyleki sürdürdü:
“TürkAkım ve Akkuyu Nükleer Güç Santrali projelerine ait durumu değerlendirdik. Malum, kısa bir süre evvel Akkuyu Nükleer Güç Santrali’ni ziyaret etmiştik. Burada 10 bin genç Türk mühendis çalışıyor. Bunun yanında 3 bin genç Rus mühendis çalışıyor. Bu sayıyı daha da artıracaklar. Nasip olursa 2023’ün mayıs ayında birinci üniteyi bitirme kelamını kendilerinden aldık. daha sonrasında iki, üç, dört numaralı üniteler var. Olağan bizim 3 nükleer santral yapma maksadımız var. Sayın Putin’le ‘Bu iki nükleer santrali de sizinle bir arada yapabilir miyiz?’ diye de görüştük. bu biçimde Türkiye, 3 nükleer güç santraline sahip olacak. ‘Bu bahisle ilgili çalışalım’ dediler.”
Cumhurbaşkanı Erdoğan, toplantıda, turizm, tarım ve öteki alanlarda iş birliğini geliştirmenin ehemmiyetini de vurguladıklarını belirterek, turizmde Rusya’nın, Türkiye’ye epey önemli takviye verdiğini, turizmde yaşanan badirelerin Rusya’dan gelen turistlerle önemli manada aşıldığını lisana getirdi.
“Görüşmemizin odak noktasını bölgesel mevzular oluşturdu”
Bunun yanında görüşmenin odak noktasını bölgesel hususların oluşturduğunu aktaran Erdoğan, Suriye, Karabağ, Libya ve Afganistan’daki gelişmeleri etraflıca kıymetlendirme imkanı bulduklarını, birebir biçimde Azerbaycan konusunu değerlendirdiklerini söylemiş oldu. Ortak adımlar konusunda samimi ve verimli görüş alışverişinde bulunduklarını vurgulayan Erdoğan, Afganistan’daki gelişmelerin de ele alınan bir öbür yeni başlık olduğunu kaydetti.
İdlib başta olmak üzere Suriye ile ilgili mevzuları da detaylı biçimde ele aldıklarını anlatan Erdoğan, şöyleki devam etti:
“Uzun yıllardır süren Suriye krizi, ülkelerimiz başta olmak üzere tüm bölgeye ağır maliyetler getirdi. İnsani dramlar yanında sürecin ekonomik yükü hepimiz için katlanılmaz boyutlara ulaştı. Kaldı ki Türkiye olarak şu an prestijiyle 4,5 milyona yakın mülteciye konut sahipliği yapıyoruz. Detayların ötesine geçip bu probleme kalıcı, kesin ve sürdürülebilir bir tahlil bulma vaktinin geldiğini konuştuk. Bu bahiste birlikte atacağımız adımların gerekliliği üzerinde durduk. Sayın Putin’le görüşmemizde, bu taraftaki her türlü gerçekçi ve adil adıma açık olduğumuzu bilhassa belirttik.
Biroldukça aktörün alanda olduğu ve çetrefilli tarafları bulunan bölgesel konularda vakit zaman birtakım fikir ayrılıkları da olmuyor değil. Lakin bu ikili görüşmemizde şimdi bütün konularda bir beraberliğin olduğunu gördük. Bu alışılmış işin sevindirici tarafıdır.”
Putin’den kısa vakitte bir iadeiziyaret istediğini ve Putin’in buna olumlu yaklaştığını aktaran Erdoğan, “Bir de ‘Yüksek Seviyeli Stratejik Kurul Toplantısı’nı bu yıl bitmeden Türkiye’de yapalım’ dedim. Ona da olumlu karşılık verdi.” dedi.
“Aynı yaklaşımı muhataplarımızdan da bekliyoruz”
Cumhurbaşkanı Erdoğan, değerlendirmelerinin akabinde gazetecilerin sorularını yanıtladı.
Putin’e, Rusya’nın 2018 Soçi Mutabakatı’nın gereği olan taahhütlerini yerine getirmesi istikametinde bir talep iletilip iletilmediği ve Rusya’nın İdlib konusunda rastgele bir teminat verip vermediği sorusu üzerine Erdoğan, “Türkiye olarak Suriye’de Rusya’yla birlikte kararlaştırdığımız her konuya bağlılığımızı sürdürüyoruz. Buralardan rastgele bir geri adım atmak kelam konusu değil. Bütün mutabakatlara uymaya ve güvenlik koridorundaki radikal ögelerin temizlenmesine de Türkiye olarak biz devam ettik. Bundan da taviz yok. Lakin olağan tıpkı yaklaşımı muhataplarımızdan da bekliyoruz.” diye konuştu.
İdlib’de, Türkiye’nin güvenliğini sağladığı bölgelerde vakit zaman birtakım meşakkatler yaşandığını lakin ilgili ünitelerin muhataplarıyla görüşerek bunları çözmenin uğraşı ortasında olduğunu anlatan Erdoğan, “Bu hususta da birlikte hareket etmenin ehemmiyetine vurgu yapıyoruz. Bundan daha sonraki süreçte de bilhassa önderler seviyesinde telefon diplomasisiyle, bunun yanında dışişleri ve savunma bakanlarımızın, istihbarat örgütlerimizin müşterek çalışmalarıyla bunları çözmenin uğraşı içerisinde olalım dedik ve bu bahiste da mutabakatımızı ortaya koyduk.” görüşünü paylaştı.
Bölgede ateşkesin sağlıklı bir biçimde devamının, bilhassa Türkiye’den geri dönüşleri süratle artıracağını lisana getiren Erdoğan, “400 bini İdlib bölgesine olmak üzere 1 milyondan fazla kişi konutlarına, topraklarına dönüş yaptı. Bu olumlu bir gelişme. Bu sayısı artırmak ve ülkemizde konuk ettiğimiz Suriyelilerin inançla topraklarına dönüşü için gerekli çalışmaları aralıksız sürdürüyoruz.” değerlendirmesinde bulundu.
Erdoğan, “Benim bilhassa üzerinde durduğum bir öbür mevzu da PKK/YPG’nin Moskova’da olmasıydı. Bunu kendilerine hatırlattım. Birebir biçimde bu örgüt ABD’de de Beyaz Saray’da ağırlandı. Burada da bunlara ilgi, maalesef ileri derecede. Malum Amerikalı McGurk denilen bir adam var. Bu adam terör örgütlerinin adeta sevk ve yönetimini yapıyor. ‘Terörle uğraş mevzusuyla ilgili dayanışmamızı daha da artırmamız gerekir’ dedik.” sözünü kullandı.
“Daha evvel varılan mutabakatların gereği yapılmalıdır”
“ABD’nin PKK/YPG’ye verdiği dayanak kelam konusu. Rusya ile 2018 Mutabakatı’ndan daha sonra Münbiç ve Tel Rıfat’tan terör ögelerinin ayıklanmasıyla ilgili yeni bir mutabakat kelamlı de olsa kelam konusu olur mu? Bölgede terör örgütlerinin atak teşebbüslerine karşı Rusya yeni bir adım atacak mı?” halindeki soruya ise Erdoğan, “Terör örgütü PKK/YPG’nin, bu bölgelerdeki varlığının sonlandırılmasıyla ilgili daha evvel varılan mutabakatların gereği yapılmalıdır.” karşılığını verdi.
Bu toplantıda bölgedeki mevcut durumu değerlendirmekle bir arada, gündemi yüklü olarak iki ülke alakalarının daha da geliştirileceği konular, savunma endüstrisinden siyasi ve askeri mevzulara kadar atılabilecek ortak adımlar ve birlikte yapılabilecek yatırımların oluşturduğunu belirten Erdoğan, şunları kaydetti:
“Bu konularda Sayın Putin hayli açık ve net yapabileceğimiz yatırımları gündeme getirdi. Örneğin Akkuyu’nun yanı sıra ikinci ve üçüncü nükleer güç santralleri konusunu, savunma endüstrisine yönelik atılabilecek adımları görüştük. Tüm bunlarla birlikte örneğin Türkiye’nin uzay çalışmalarını konuştuk. Sayın Putin, uzayla ilgili Türkiye ile birlikte çalışmaya var. Uzayla ilgili atılabilecek adımlarla ilgili de heyetlerimizi, takımlarımızı çalıştıracağız. Yapılacak çalışmayla da bunun vakit içindemasını, yol haritası belirleyeceğiz. Ona nazaran de inşallah ilerleyeceğiz. Yani uzay çalışmalarında da epeyce daha ileri boyutta bir teklif var. Bir tane karada, bir tane denizde platform oluşturmak suretiyle, buradan uzaya roket fırlatma çalışmalarını birlikte yapabileceğimizin teklifini sağ olsun yaptılar. Bu mevzuda da ilgili arkadaşlarımızı bakılırsavlendirerek çalışacağız.”
Erdoğan, “Görüşmenizde S-400’ün devamının alınmasına ait bir müddetç şekillendi mi? F-35 programından Türkiye’nin çıkarılması daha sonrasında Rusya ile yeni jenerasyon savaş uçakları konusunda bir çalışma yürütülmesi, bilhassa SU uçaklarıyla alakalı bir çalışma yapılması konusu gündeme geldi mi?” sorusu üzerine, S-400 konusunda sürecin devam ettiğini, geri adım atmak üzere bir şeyin kelam konusu olmadığını belirtti.
Bu yararlı toplantıda bu bahisleri etraflıca konuştuklarını ve bunları daha ileri boyutlara nasıl taşıyacaklarını görüştüklerini anlatan Erdoğan, “Hatta uçak motorları imalinde ne üzere adımlar atacağız, savaş uçaklarıyla ilgili ne üzere adımlar atacağız; bunları da bir daha etraflıca konuşma imkanımız oldu. Allah nasip ederse uçak motorları konusunda da birebir adımı atacağız. Bir başka bahis, gemi inşasında da bir daha birlikte biroldukça adım atabiliriz. Denizaltılara varıncaya kadar, burada da bir daha Rusya ile müşterek adımlarımız inşallah olacaktır. Çalışacağız. Durmak yok yola devam.” diye konuştu.
Cumhurbaşkanı Erdoğan, Almanya ile yapılan Reis serisi denizaltıların imaline Ruslarla mı devam edileceği sorusuna, “Almanya işi biraz gevşekten alıyor. Almanya şayet bu işte bize verdiği kelamı yerine getirmezse yapacağımız iş, alternatifleri bulmaktır. Alternatifler tükenmez.” cevabını verdi.
Putin ile toplantıda, Karabağ ile ilgili Zengezur Koridoru’nun gündeme gelip gelmediğinin sorulması üzerine Erdoğan, Zengezur Koridoru’nun bütün bölge için kıymetli bir imkan olacağını söylemiş oldu.
Burada hayata geçecek kara ve demir yolu çizgilerinin tüm bölge ülkeleri için ticari ve ekonomik fırsatlar getireceğini vurgulayan Erdoğan, “Azerbaycan, bu koridor için geniş çaplı çalışmalar yürütüyor. Tabi Ermenistan tarafının da yükümlülüklerini yerine getirmesi gerekiyor.” tabirini kullandı.
Erdoğan, “toplantıda, önerdiğiniz 6’lı platform konusu gündeme geldi mi?” sorusunu ise “Ona Putin her an hazır esasen.” diye yanıtladı.
ABD ile münasebetler
“Amerika dönüşü, ‘Biden ile gidişat pek hayra alamet değil’ demiştiniz. Gidişat hayra alamet değilse ABD ile ilgilerde bilmediğimiz bir şey var mı, yoksa meseleler mı derinleşti?” sorusu üzerine Erdoğan, “Bunları söylemiş olduk, yanıt geldi esasen. Nasip olursa Roma’da görüşeceğiz. Oradan da inşallah Glasgow’a gideceğiz. Glasgow’da da büyük ihtimalle görüşeceğiz. Demek ki hayra alamet kimi adımlar atılıyor.” değerlendirmesinde bulundu.
Cumhurbaşkanı Erdoğan, Türkiye’nin Taliban ile alakaları ve Türkiye’nin Afganistan stratejisinin sorulması üzerine, Afganistan’dan tüm askerleri çektiklerini, asker varlığı olarak Afganistan’da yer almadıklarını hatırlattı.
Taliban’ın, Türkiye ile uyumlu bir çalışma içerisine girmesi halinde, Taliban’la görüşmemek üzere bir ön yargılarının olmayacağının altını çizen Erdoğan, “Çünkü Afganistan halkı, bizim yüz senelera dayanan geçmişimiz olan bir halktır. İdareyle de ahenk olması halinde biz her türlü görüşmeyi yapabiliriz. Buna da kapımız açıktır.” dedi.
Erdoğan, “Türkiye, Kabil Havalimanı’nın güvenliğini sağlama ve burayı işletme niyetinden vaz mı geçti?” sorusuna, “Şu an prestijiyle yokuz, lakin ileride olabilir.” yanıtını verdi.
Cumhurbaşkanı Erdoğan, “Amerika, Afganistan’dan çekildi. Siz geçen gün epeyce açık ve net bir biçimde ‘Amerika Suriye’den de çekilsin’ dediniz. Orta periyot perspektifiyle baktığınız vakit Washington’ın nasıl bir adım atmasını bekliyorsunuz?” sorusunu ise şöyleki yanıtladı:
“Az evvel bir isimden bahsettim; McGurk. Bu, aslında teröre takviye veren bir isimdir. Bu adam, PKK/YPG/PYD’nin adeta direktörü durumundadır. Tabi benim bu sözüm, birilerini önemli manada rahatsız edecektir. Bunu da biliyoruz. Lakin terör örgütleri ile el ele, kol kola oralarda dolaşan adamdır bu. Benim teröristlerle uğraş verdiğim bir bölgede, bunun onlarla kol kola dolaşması, beni önemli manada rahatsız etmektedir. Şu anda da onun bu terör örgütleriyle iç içe olması, birlikte olması, pozisyonunu aslına bakarsanız söz etmektedir. Er yahut geç Amerika buradan çıkmalı ve burası Suriye halkına bırakılmalı.”
Erdoğan, “Amerika ile ilgili epeyce net sözler ortaya koydunuz. ABD Lideri Biden ile G-20 Tepesi’nde bir ortaya geleceğiniz bilgisi var. G-20 Tepesi’ndeki görüşmeyi, Amerika-Rusya istikrarında siz nereye konumlandırıyorsunuz?” sorusu üzerine, orada Biden ile yapacağı görüşmenin boyutlarının nereye ulaşacağını goreceklerini lisana getirdi.
Brüksel’de bir görüşmelerinin olduğunu, artık ise Roma’da bir görüşme yapacaklarını anımsatan Erdoğan, şu ayrıntıları paylaştı:
“Belki bunları da konuşacağız. Suriye ile ilgili ABD’nin yaklaşımı ne olacak? Bunları lisanlandırma fırsatımız olacak. Aramızdaki askeri siyasi, ekonomik, ticari tüm bağlantıları ele alacağız. örneğin F-35 sorunu ne olacak? 1 milyar 400 milyon dolar ödeme yapmışız. Bu ne olacak? Bunların akıbetini görmemiz lazım. Biz, elimizde bol para var da bunları etrafa saçan bir ülke değiliz. Bu paraları da kolay kolay kazanmadık, kazanmıyoruz. Ya uçaklarımızı verecekler ya da parayı verecekler.”
Cumhurbaşkanı Erdoğan, yeni anayasa çalışması ve seçim yasasının ne etapta olduğunun sorulması üzerine, anayasa ile ilgili çalışmalarının bitme noktasına geldiğini, bu ortada yaşanan afetler sebebiyle bir kesintiye uğradığını, tekrar bir ortaya gelip çalışmaları hızla bitireceklerini aktardı.
Siyasi Partiler Kanunu ile ilgili çalışmada da AK Parti Genel Lider Yardımcısı Hayati Yazıcı’nın, MHP’deki muhatabıyla yaptığı çalışmayı makul bir noktaya getirdiklerine dikkati çeken Erdoğan, “Son durumu bana bildirecekler. daha sonrasında da iyisiyle buradaki sonucumızı da vermiş olacağız. Devlet Beyefendi ile de bir ortaya gelip üzerinden geçme imkanımız olabilir. aslına bakarsanız bilhassa baraj vesaire üzere mevzular medyaya da yansıdı.” sözünü kullandı.
Başkanlık sistemi
Cumhurbaşkanı Erdoğan, “Muhalefetin parlamenter demokrasiye dönüş konusundaki hali ortada. Vakit zaman AK Parti ortasında de buna dönük kimi fikirler konuşulduğu sav ediliyor. Bu mevzudaki görüşünüz nedir?” sorusu üzerine, şunları kaydetti:
“Asla bu biçimde bir şey kelam konusu değil. Başkanlık sistemini getiren bir iktidar kalkıp da muhalefetin kuyruğuna takılır mı? bu biçimde bir şey asla olamaz. Biz başkanlık sistemini getirdik ve bu yeni sistemden de mutluyuz. Başkanlık sistemiyle inşallah yolumuza devam edeceğiz. Başkanlık sistemiyle aldığımız uzaklık de ortadadır. Bizi senelerca geride bırakmış olan eski vesayetçi sistemi tekrar denemenin manası yok. Eski sistem demek, yamalı bohça demektir. Eski sistem demek, daima koalisyon hükümetlerinin olması demektir. Eski sistem demek, katiyen sağlıklı bir idare biçiminin olmayışı demektir. Olay bu kadar sıradantir.”
Fahiş fiyatlar
Erdoğan, “Fahiş fiyat probleminde sırf zincir marketler mi sorumlu, yoksa bunda üretim maliyetlerinin artmasının da tesiri var mı?” sorusu üzerine, şu anda zincir market dedikleri bu kuvvetli marketlerin bu işin yükünü oluşturduğunu aktardı.
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, kelamlarına şöyleki devam etti:
“Bunların bir de altyapıları var. Bu altyapılar da önemli manada bu işin beslemesi oluyor. Şu anda birtakım marketlerle ilgili bir kontrol süreci olacak. Birtakım cezai müeyyideler gelecek. bu biçimde bir durum kelam konusu. Biz, kendilerinden hassasiyet bekliyoruz. Ticaret Bakanlığımız da kontrollerini sıklaştırarak sürdürüyor. Bunu da devam ettireceğiz. Tarladan manava ve markete kadar bu süreci fazlaca daha önemli bir biçimde denetleyeceğiz.”
Putin’in davetine icabetle Soçi’ye yaptığı çalışma ziyaretini verimli biçimde tamamladıklarını vurgulayan Erdoğan, daima telefon görüşmesi yaptıkları Putin’le uzun ortadan daha sonra yüz yüze yaptıkları bu ikili toplantıda, Türkiye ile Rusya içindeki münasebetleri ve bölgesel mevzuları detaylı biçimde ele alma imkanı bulduklarını söylemiş oldu.
Hem ikili ilgilere yeni ve kuvvetli bir ivme kazandırmak birebir vakitte bölgede yaşanan gelişmeler konusunda Putin’le 3 saati aşkın görüştüklerini aktaran Erdoğan, “Bu çerçevede, bu yılın birinci 8 ayında, geçen yılın tıpkı periyoduna kıyasla yüzde 50’ye yakın artışla 21 milyar doları aşan ticaret hacmimizi, ortak gayemiz olan 100 milyar dolar düzeyine ulaştırmak için atılacak adımlara odaklandık.” diye konuştu.
Stratejik iş birliği alanı olarak gördükleri güç alanında Rusya’yla mevcut iş birliğini ilerletme konusunda mutabık kaldıklarını tabir eden Erdoğan, kelamlarını şöyleki sürdürdü:
“TürkAkım ve Akkuyu Nükleer Güç Santrali projelerine ait durumu değerlendirdik. Malum, kısa bir süre evvel Akkuyu Nükleer Güç Santrali’ni ziyaret etmiştik. Burada 10 bin genç Türk mühendis çalışıyor. Bunun yanında 3 bin genç Rus mühendis çalışıyor. Bu sayıyı daha da artıracaklar. Nasip olursa 2023’ün mayıs ayında birinci üniteyi bitirme kelamını kendilerinden aldık. daha sonrasında iki, üç, dört numaralı üniteler var. Olağan bizim 3 nükleer santral yapma maksadımız var. Sayın Putin’le ‘Bu iki nükleer santrali de sizinle bir arada yapabilir miyiz?’ diye de görüştük. bu biçimde Türkiye, 3 nükleer güç santraline sahip olacak. ‘Bu bahisle ilgili çalışalım’ dediler.”
Cumhurbaşkanı Erdoğan, toplantıda, turizm, tarım ve öteki alanlarda iş birliğini geliştirmenin ehemmiyetini de vurguladıklarını belirterek, turizmde Rusya’nın, Türkiye’ye epey önemli takviye verdiğini, turizmde yaşanan badirelerin Rusya’dan gelen turistlerle önemli manada aşıldığını lisana getirdi.
“Görüşmemizin odak noktasını bölgesel mevzular oluşturdu”
Bunun yanında görüşmenin odak noktasını bölgesel hususların oluşturduğunu aktaran Erdoğan, Suriye, Karabağ, Libya ve Afganistan’daki gelişmeleri etraflıca kıymetlendirme imkanı bulduklarını, birebir biçimde Azerbaycan konusunu değerlendirdiklerini söylemiş oldu. Ortak adımlar konusunda samimi ve verimli görüş alışverişinde bulunduklarını vurgulayan Erdoğan, Afganistan’daki gelişmelerin de ele alınan bir öbür yeni başlık olduğunu kaydetti.
İdlib başta olmak üzere Suriye ile ilgili mevzuları da detaylı biçimde ele aldıklarını anlatan Erdoğan, şöyleki devam etti:
“Uzun yıllardır süren Suriye krizi, ülkelerimiz başta olmak üzere tüm bölgeye ağır maliyetler getirdi. İnsani dramlar yanında sürecin ekonomik yükü hepimiz için katlanılmaz boyutlara ulaştı. Kaldı ki Türkiye olarak şu an prestijiyle 4,5 milyona yakın mülteciye konut sahipliği yapıyoruz. Detayların ötesine geçip bu probleme kalıcı, kesin ve sürdürülebilir bir tahlil bulma vaktinin geldiğini konuştuk. Bu bahiste birlikte atacağımız adımların gerekliliği üzerinde durduk. Sayın Putin’le görüşmemizde, bu taraftaki her türlü gerçekçi ve adil adıma açık olduğumuzu bilhassa belirttik.
Biroldukça aktörün alanda olduğu ve çetrefilli tarafları bulunan bölgesel konularda vakit zaman birtakım fikir ayrılıkları da olmuyor değil. Lakin bu ikili görüşmemizde şimdi bütün konularda bir beraberliğin olduğunu gördük. Bu alışılmış işin sevindirici tarafıdır.”
Putin’den kısa vakitte bir iadeiziyaret istediğini ve Putin’in buna olumlu yaklaştığını aktaran Erdoğan, “Bir de ‘Yüksek Seviyeli Stratejik Kurul Toplantısı’nı bu yıl bitmeden Türkiye’de yapalım’ dedim. Ona da olumlu karşılık verdi.” dedi.
“Aynı yaklaşımı muhataplarımızdan da bekliyoruz”
Cumhurbaşkanı Erdoğan, değerlendirmelerinin akabinde gazetecilerin sorularını yanıtladı.
Putin’e, Rusya’nın 2018 Soçi Mutabakatı’nın gereği olan taahhütlerini yerine getirmesi istikametinde bir talep iletilip iletilmediği ve Rusya’nın İdlib konusunda rastgele bir teminat verip vermediği sorusu üzerine Erdoğan, “Türkiye olarak Suriye’de Rusya’yla birlikte kararlaştırdığımız her konuya bağlılığımızı sürdürüyoruz. Buralardan rastgele bir geri adım atmak kelam konusu değil. Bütün mutabakatlara uymaya ve güvenlik koridorundaki radikal ögelerin temizlenmesine de Türkiye olarak biz devam ettik. Bundan da taviz yok. Lakin olağan tıpkı yaklaşımı muhataplarımızdan da bekliyoruz.” diye konuştu.
İdlib’de, Türkiye’nin güvenliğini sağladığı bölgelerde vakit zaman birtakım meşakkatler yaşandığını lakin ilgili ünitelerin muhataplarıyla görüşerek bunları çözmenin uğraşı ortasında olduğunu anlatan Erdoğan, “Bu hususta da birlikte hareket etmenin ehemmiyetine vurgu yapıyoruz. Bundan daha sonraki süreçte de bilhassa önderler seviyesinde telefon diplomasisiyle, bunun yanında dışişleri ve savunma bakanlarımızın, istihbarat örgütlerimizin müşterek çalışmalarıyla bunları çözmenin uğraşı içerisinde olalım dedik ve bu bahiste da mutabakatımızı ortaya koyduk.” görüşünü paylaştı.
Bölgede ateşkesin sağlıklı bir biçimde devamının, bilhassa Türkiye’den geri dönüşleri süratle artıracağını lisana getiren Erdoğan, “400 bini İdlib bölgesine olmak üzere 1 milyondan fazla kişi konutlarına, topraklarına dönüş yaptı. Bu olumlu bir gelişme. Bu sayısı artırmak ve ülkemizde konuk ettiğimiz Suriyelilerin inançla topraklarına dönüşü için gerekli çalışmaları aralıksız sürdürüyoruz.” değerlendirmesinde bulundu.
Erdoğan, “Benim bilhassa üzerinde durduğum bir öbür mevzu da PKK/YPG’nin Moskova’da olmasıydı. Bunu kendilerine hatırlattım. Birebir biçimde bu örgüt ABD’de de Beyaz Saray’da ağırlandı. Burada da bunlara ilgi, maalesef ileri derecede. Malum Amerikalı McGurk denilen bir adam var. Bu adam terör örgütlerinin adeta sevk ve yönetimini yapıyor. ‘Terörle uğraş mevzusuyla ilgili dayanışmamızı daha da artırmamız gerekir’ dedik.” sözünü kullandı.
“Daha evvel varılan mutabakatların gereği yapılmalıdır”
“ABD’nin PKK/YPG’ye verdiği dayanak kelam konusu. Rusya ile 2018 Mutabakatı’ndan daha sonra Münbiç ve Tel Rıfat’tan terör ögelerinin ayıklanmasıyla ilgili yeni bir mutabakat kelamlı de olsa kelam konusu olur mu? Bölgede terör örgütlerinin atak teşebbüslerine karşı Rusya yeni bir adım atacak mı?” halindeki soruya ise Erdoğan, “Terör örgütü PKK/YPG’nin, bu bölgelerdeki varlığının sonlandırılmasıyla ilgili daha evvel varılan mutabakatların gereği yapılmalıdır.” karşılığını verdi.
Bu toplantıda bölgedeki mevcut durumu değerlendirmekle bir arada, gündemi yüklü olarak iki ülke alakalarının daha da geliştirileceği konular, savunma endüstrisinden siyasi ve askeri mevzulara kadar atılabilecek ortak adımlar ve birlikte yapılabilecek yatırımların oluşturduğunu belirten Erdoğan, şunları kaydetti:
“Bu konularda Sayın Putin hayli açık ve net yapabileceğimiz yatırımları gündeme getirdi. Örneğin Akkuyu’nun yanı sıra ikinci ve üçüncü nükleer güç santralleri konusunu, savunma endüstrisine yönelik atılabilecek adımları görüştük. Tüm bunlarla birlikte örneğin Türkiye’nin uzay çalışmalarını konuştuk. Sayın Putin, uzayla ilgili Türkiye ile birlikte çalışmaya var. Uzayla ilgili atılabilecek adımlarla ilgili de heyetlerimizi, takımlarımızı çalıştıracağız. Yapılacak çalışmayla da bunun vakit içindemasını, yol haritası belirleyeceğiz. Ona nazaran de inşallah ilerleyeceğiz. Yani uzay çalışmalarında da epeyce daha ileri boyutta bir teklif var. Bir tane karada, bir tane denizde platform oluşturmak suretiyle, buradan uzaya roket fırlatma çalışmalarını birlikte yapabileceğimizin teklifini sağ olsun yaptılar. Bu mevzuda da ilgili arkadaşlarımızı bakılırsavlendirerek çalışacağız.”
Erdoğan, “Görüşmenizde S-400’ün devamının alınmasına ait bir müddetç şekillendi mi? F-35 programından Türkiye’nin çıkarılması daha sonrasında Rusya ile yeni jenerasyon savaş uçakları konusunda bir çalışma yürütülmesi, bilhassa SU uçaklarıyla alakalı bir çalışma yapılması konusu gündeme geldi mi?” sorusu üzerine, S-400 konusunda sürecin devam ettiğini, geri adım atmak üzere bir şeyin kelam konusu olmadığını belirtti.
Bu yararlı toplantıda bu bahisleri etraflıca konuştuklarını ve bunları daha ileri boyutlara nasıl taşıyacaklarını görüştüklerini anlatan Erdoğan, “Hatta uçak motorları imalinde ne üzere adımlar atacağız, savaş uçaklarıyla ilgili ne üzere adımlar atacağız; bunları da bir daha etraflıca konuşma imkanımız oldu. Allah nasip ederse uçak motorları konusunda da birebir adımı atacağız. Bir başka bahis, gemi inşasında da bir daha birlikte biroldukça adım atabiliriz. Denizaltılara varıncaya kadar, burada da bir daha Rusya ile müşterek adımlarımız inşallah olacaktır. Çalışacağız. Durmak yok yola devam.” diye konuştu.
Cumhurbaşkanı Erdoğan, Almanya ile yapılan Reis serisi denizaltıların imaline Ruslarla mı devam edileceği sorusuna, “Almanya işi biraz gevşekten alıyor. Almanya şayet bu işte bize verdiği kelamı yerine getirmezse yapacağımız iş, alternatifleri bulmaktır. Alternatifler tükenmez.” cevabını verdi.
Putin ile toplantıda, Karabağ ile ilgili Zengezur Koridoru’nun gündeme gelip gelmediğinin sorulması üzerine Erdoğan, Zengezur Koridoru’nun bütün bölge için kıymetli bir imkan olacağını söylemiş oldu.
Burada hayata geçecek kara ve demir yolu çizgilerinin tüm bölge ülkeleri için ticari ve ekonomik fırsatlar getireceğini vurgulayan Erdoğan, “Azerbaycan, bu koridor için geniş çaplı çalışmalar yürütüyor. Tabi Ermenistan tarafının da yükümlülüklerini yerine getirmesi gerekiyor.” tabirini kullandı.
Erdoğan, “toplantıda, önerdiğiniz 6’lı platform konusu gündeme geldi mi?” sorusunu ise “Ona Putin her an hazır esasen.” diye yanıtladı.
ABD ile münasebetler
“Amerika dönüşü, ‘Biden ile gidişat pek hayra alamet değil’ demiştiniz. Gidişat hayra alamet değilse ABD ile ilgilerde bilmediğimiz bir şey var mı, yoksa meseleler mı derinleşti?” sorusu üzerine Erdoğan, “Bunları söylemiş olduk, yanıt geldi esasen. Nasip olursa Roma’da görüşeceğiz. Oradan da inşallah Glasgow’a gideceğiz. Glasgow’da da büyük ihtimalle görüşeceğiz. Demek ki hayra alamet kimi adımlar atılıyor.” değerlendirmesinde bulundu.
Cumhurbaşkanı Erdoğan, Türkiye’nin Taliban ile alakaları ve Türkiye’nin Afganistan stratejisinin sorulması üzerine, Afganistan’dan tüm askerleri çektiklerini, asker varlığı olarak Afganistan’da yer almadıklarını hatırlattı.
Taliban’ın, Türkiye ile uyumlu bir çalışma içerisine girmesi halinde, Taliban’la görüşmemek üzere bir ön yargılarının olmayacağının altını çizen Erdoğan, “Çünkü Afganistan halkı, bizim yüz senelera dayanan geçmişimiz olan bir halktır. İdareyle de ahenk olması halinde biz her türlü görüşmeyi yapabiliriz. Buna da kapımız açıktır.” dedi.
Erdoğan, “Türkiye, Kabil Havalimanı’nın güvenliğini sağlama ve burayı işletme niyetinden vaz mı geçti?” sorusuna, “Şu an prestijiyle yokuz, lakin ileride olabilir.” yanıtını verdi.
Cumhurbaşkanı Erdoğan, “Amerika, Afganistan’dan çekildi. Siz geçen gün epeyce açık ve net bir biçimde ‘Amerika Suriye’den de çekilsin’ dediniz. Orta periyot perspektifiyle baktığınız vakit Washington’ın nasıl bir adım atmasını bekliyorsunuz?” sorusunu ise şöyleki yanıtladı:
“Az evvel bir isimden bahsettim; McGurk. Bu, aslında teröre takviye veren bir isimdir. Bu adam, PKK/YPG/PYD’nin adeta direktörü durumundadır. Tabi benim bu sözüm, birilerini önemli manada rahatsız edecektir. Bunu da biliyoruz. Lakin terör örgütleri ile el ele, kol kola oralarda dolaşan adamdır bu. Benim teröristlerle uğraş verdiğim bir bölgede, bunun onlarla kol kola dolaşması, beni önemli manada rahatsız etmektedir. Şu anda da onun bu terör örgütleriyle iç içe olması, birlikte olması, pozisyonunu aslına bakarsanız söz etmektedir. Er yahut geç Amerika buradan çıkmalı ve burası Suriye halkına bırakılmalı.”
Erdoğan, “Amerika ile ilgili epeyce net sözler ortaya koydunuz. ABD Lideri Biden ile G-20 Tepesi’nde bir ortaya geleceğiniz bilgisi var. G-20 Tepesi’ndeki görüşmeyi, Amerika-Rusya istikrarında siz nereye konumlandırıyorsunuz?” sorusu üzerine, orada Biden ile yapacağı görüşmenin boyutlarının nereye ulaşacağını goreceklerini lisana getirdi.
Brüksel’de bir görüşmelerinin olduğunu, artık ise Roma’da bir görüşme yapacaklarını anımsatan Erdoğan, şu ayrıntıları paylaştı:
“Belki bunları da konuşacağız. Suriye ile ilgili ABD’nin yaklaşımı ne olacak? Bunları lisanlandırma fırsatımız olacak. Aramızdaki askeri siyasi, ekonomik, ticari tüm bağlantıları ele alacağız. örneğin F-35 sorunu ne olacak? 1 milyar 400 milyon dolar ödeme yapmışız. Bu ne olacak? Bunların akıbetini görmemiz lazım. Biz, elimizde bol para var da bunları etrafa saçan bir ülke değiliz. Bu paraları da kolay kolay kazanmadık, kazanmıyoruz. Ya uçaklarımızı verecekler ya da parayı verecekler.”
Cumhurbaşkanı Erdoğan, yeni anayasa çalışması ve seçim yasasının ne etapta olduğunun sorulması üzerine, anayasa ile ilgili çalışmalarının bitme noktasına geldiğini, bu ortada yaşanan afetler sebebiyle bir kesintiye uğradığını, tekrar bir ortaya gelip çalışmaları hızla bitireceklerini aktardı.
Siyasi Partiler Kanunu ile ilgili çalışmada da AK Parti Genel Lider Yardımcısı Hayati Yazıcı’nın, MHP’deki muhatabıyla yaptığı çalışmayı makul bir noktaya getirdiklerine dikkati çeken Erdoğan, “Son durumu bana bildirecekler. daha sonrasında da iyisiyle buradaki sonucumızı da vermiş olacağız. Devlet Beyefendi ile de bir ortaya gelip üzerinden geçme imkanımız olabilir. aslına bakarsanız bilhassa baraj vesaire üzere mevzular medyaya da yansıdı.” sözünü kullandı.
Başkanlık sistemi
Cumhurbaşkanı Erdoğan, “Muhalefetin parlamenter demokrasiye dönüş konusundaki hali ortada. Vakit zaman AK Parti ortasında de buna dönük kimi fikirler konuşulduğu sav ediliyor. Bu mevzudaki görüşünüz nedir?” sorusu üzerine, şunları kaydetti:
“Asla bu biçimde bir şey kelam konusu değil. Başkanlık sistemini getiren bir iktidar kalkıp da muhalefetin kuyruğuna takılır mı? bu biçimde bir şey asla olamaz. Biz başkanlık sistemini getirdik ve bu yeni sistemden de mutluyuz. Başkanlık sistemiyle inşallah yolumuza devam edeceğiz. Başkanlık sistemiyle aldığımız uzaklık de ortadadır. Bizi senelerca geride bırakmış olan eski vesayetçi sistemi tekrar denemenin manası yok. Eski sistem demek, yamalı bohça demektir. Eski sistem demek, daima koalisyon hükümetlerinin olması demektir. Eski sistem demek, katiyen sağlıklı bir idare biçiminin olmayışı demektir. Olay bu kadar sıradantir.”
Fahiş fiyatlar
Erdoğan, “Fahiş fiyat probleminde sırf zincir marketler mi sorumlu, yoksa bunda üretim maliyetlerinin artmasının da tesiri var mı?” sorusu üzerine, şu anda zincir market dedikleri bu kuvvetli marketlerin bu işin yükünü oluşturduğunu aktardı.
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, kelamlarına şöyleki devam etti:
“Bunların bir de altyapıları var. Bu altyapılar da önemli manada bu işin beslemesi oluyor. Şu anda birtakım marketlerle ilgili bir kontrol süreci olacak. Birtakım cezai müeyyideler gelecek. bu biçimde bir durum kelam konusu. Biz, kendilerinden hassasiyet bekliyoruz. Ticaret Bakanlığımız da kontrollerini sıklaştırarak sürdürüyor. Bunu da devam ettireceğiz. Tarladan manava ve markete kadar bu süreci fazlaca daha önemli bir biçimde denetleyeceğiz.”