TerraNova
New member
Maruf BUZCUGİL – Hüseyin GÖKÇE
İş fikirlerinin ticarileştirilmesinin önündeki en büyük pürüzlerden birisi olarak gösterilen finansman konusunun tahliline yönelik Türk Patent ve Marka Kurumu (TÜRKPATENT) ile Kredi Garanti Fonu (KGF) yeni bir düzenek üzerine çalışıyor. TÜRKPATENT Lideri Prof. Dr. Habip Asan, bankaların, sınai mülkiyet değerleme raporlarını teminat olarak kabul ederek parası olmayan lakin fikri eserini kullanmak isteyenlere kredi verilmesini sağlayacaklarını söylemiş oldu.
Ankara Sohbetleri’ne konuk olan Habip Asan, Ankara Temsilcimiz Maruf Buzcugil ve Ankara Haber Müdürümüz Hüseyin Gökçe’nin sorularını yanıtladı.
Türkiye, patent ve marka mevzularında dünyada hangi noktada yer alıyor?
Türkiye’de bilhassa son 10-15 yılda fikri mülkiyet alanında fazlaca değerli değişimler yaşandı. Bu noktada bütün dünyada genel olarak patent, marka ve tasarım müracaatlarına bakılıyor. Türkiye son 10 yılda bu alanda genel sıralamada birinci 10’a giren bir ülke pozisyonundadır. Dünya Fikri Mülkiyet Teşkilatı (WIPO) tarafınca 7 Aralık 2020’de yayınlanan Dünya Fikri Mülkiyet Göstergeleri Raporu’na göre Türkiye, ulusal müracaatlarda; tasarım müracaatlarında 6’ncı, marka müracaatlarında 8’inci, patent müracaatlarında 14’üncü ve genel sıralamada ise 10’uncu sırada yer alıyor. Genel sıralamada İngiltere, Brezilya, Endonezya üzere ülkeleri geride bıraktık. Türkiye sınai mülkiyet alanında ülke genelinde değerli farkındalık yarattı. Bundan daha sonra bu işten nasıl para kazanılacağına, oluşturulan fikri mamüllerin nasıl katma kıymete dönüştürüleceğine, nasıl zenginleşme aracı olarak kullanılabileceğine odaklanılması gerekiyor.
PANDEMİDE UZMANLARIN PERFORMANSI YÜZDE 40 ARTTI
Pandemi sürecinde nasıl çalıştınız?
Yaklaşık 1,5 yıldır süregelen salgın devrini çok başarılı geçirdik. Kamuda dijitalleşmeye epeyce evvelde başlamış bir kurum olarak bunun avantajını kullandık. Şu anda bütün hizmetleri dijital verebiliyoruz. Bu altyapıyı daha evvel kurduğumuz için salgın ile çabucak uzaktan çalışmaya geçince, bu durumdan etkilenmediğimiz üzere verimliliğimiz daha da arttı. Sokağa çıkma kısıtlaması periyodunda uzmanlarımızın performansı fizikî çalışmaya nazaran yüzde 40 arttı. Tüm dünyayı tesiri altına alan COVID-19 salgını sebebiyle biroldukca ülkede sınai mülkiyet müracaatlarında düşüşler yaşanmasına karşın, 2020 yılında Türkiye çok başarılı bir performans ortaya koydu.
Müracaatları sayısal olarak kıymetlendirebilir misiniz?
2019-2020 devrinde: Yerli patent müracaatları yüzde 1 artarak, 8.200’e, faydalı model müracaatları yüzde 23 artarak 3.580’e, yerli marka müracaatları ise yüzde 31 artarak 155 bine ulaştı. Toplam marka başvurusu birinci kere 170 bini aştı. Marka müracaatlarında son 10 yıldır Avrupa’da birinci sıradayız. 2020 Aralık ayı datalarına göre ise marka müracaatlarında dünyada 8’inci sıradayız. Tıpkı biçimde tasarım müracaatlarımız yüzde 7 arttı ve 41 bin 916 sayısına ulaştık.
SALGINDA SINAİ MÜLKİYET MÜRACAATLARI ARTTI
Öte yandan, 2021Ocak-Ağustos devrinde geçen yıla göre; Yerli patent müracaatları yüzde 7 artarak 4.452’ye ulaştı, faydalı modelde yüzde 27, markada yüzde 23, dizaynda yüzde 25 artış oldu. Yani salgının ikinci yılında da sınai mülkiyet müracaatlarımız artmaya devam ediyor. Türk beşerinin Türkiye’de yaptığı başvurulardı şu ana kadar paylaştığım bilgiler.
Bu dataların alt kırılımlarına, ticarete, iktisada katkılarına da ayrıyeten bakmak lazım. Çoklukla müracaat istatistikleri katma kıymet yaratmaktan evvelki kademeyi gösterir. Salgının ticarete, iktisada yansımasıyla birlikte, Ar- Ge harcamalarına, inovasyona olumsuz tesirleri olsa da dijitalleşmeyi artırdığını, sıhhat dalında patent müracaatlarının artmasına sebep olduğunu söyleyebiliriz.
Türkiye’de yabancı firmaların bu alandaki durumu nedir sanki?
Geçen yıl Türkiye orijinli 1.705 milletlerarası patent başvurusu, 1.682 memleketler arası marka, 524 milletlerarası tasarım başvurusu yapıldı. Bu sayılarla Türkiye milletlerarası patent müracaatlarında 16’ncı, milletlerarası marka müracaatlarında ve memleketler arası tasarım müracaatlarında 10’uncu sırada yer almayı başardı. 2020 yılı birinci 8 ayında yabancıların Avrupa Patent Ofisi’nde aldıkları patentlerin Türkiye’de de korunması emeliyle yaptıkları müracaatlarda yüzde 6 azalma var.
TÜRKİYE İNOVASYON ENDEKSİ’NDE 10 SIRA BİRDEN YÜKSELDİ
Bunu neye bağlıyorsunuz?
Yerli müracaat sayısı artarken yabancı müracaatların azalması, teknoloji ithalatımızın azaldığı biçiminde de yorumlanabilir. Başvurulardaki azalmanın şirketlerin, maliyetli olduğu için, muhafaza istedikleri ülke sayısını azaltmak istemiş olmaları üzere öteki sebepleri de olabilir. Yerli faydalı model müracaat sayısı yüzde 27, yabancı faydalı model de yüzde 27 arttı. Yerli marka müracaatları yüzde 23 artarken, yabancı marka müracaatlarında hayli az düşüş var. Yerli tasarım müracaatları yüzde 25, yerli ve yabancı toplam tasarım müracaatları yüzde 24 arttı.
Geçtiğimiz ayın 20’sinde global inovasyon endeksi belirtildi. Türkiye bu sıralamada 10 sıra atlayarak 51’incilikten 41’inciliğe yükseldi. Bunda TİM’in de hayli katkısı oldu. Dünya Fikri Mülkiyet Teşkilatı (WIPO) tarafınca 14 yıldır yayınlanan Global İnovasyon Endeksi, ülkelerin inovasyon performansını “Kurumlar”, “İnsan Sermayesi ve Araştırma”, “Altyapı”, “Pazarın Çok Yönlülüğü”, “Firmaların Çok Yönlülüğü”, “Bilgi ve Teknoloji Çıktıları” ile “Yaratıcı Çıktılar” olmak üzere 7 ana bileşen altındaki 80 farklı göstergeyle kıyaslıyor.
TÜRKİYE PATENT MÜRACAATINDA İNGİLTERE’Yİ DE GERİDE BIRAKTI
Endeksin alt bileşenlerinin bir kısmı sınai mülkiyetle ilgili. En az iki farklı ofiste bulunan patent sayısı, yani farklı ülkelerde korunan patent sayısı istikametinden yapılan değerlendirmede Türkiye 200 ülke içinde, 50’nci kolay 33. sıraya yükseldi. Fikri mülkiyet için yapılan ödemelerin, toplam ticarete oranında da 76’ncı kolay 56’ncı sıraya yükseldik. Türkiye kaynaklı marka müracaatları göstergesinde, 17’nci bayağı 6. sıraya, tasarım müracaatlarında ise 6’ncı bayağı 5’inci sıraya yükseldik. Patent, marka ve tasarım müracaatlarının artışında Türkiye; Hindistan, Rusya, Brezilya, Endonezya, Arjantin ve İngiltere’nin önünde (BRICS) yer aldı. Bunda sınai mülkiyet hakları konusunda farkındalığın artmasına bağlı olarak müracaat sayılarındaki artışın tesiri vardır. Birinci kurum lideri olduğum periyotta, yabancı şirketler büyükelçilikleri vasıtasıyla Türk şirketlerin marka müracaatlarının kendi markalarına benzediğini söyleyerek şikayette bulunuyorlardı. Son vakit içinderda bu çeşit şikayetler çok azaldı. Artık yerli şirketlerden bu tıp şikayetler daha epey geliyor. Şirketlerimiz sınai mülkiyet portföyü oluşturarak rakiplerinin önüne geçebileceklerini gördü. KOBİ’lerimiz patent ve markayı rekabet ögesi olarak görmeye başladılar.
“DOĞRU FİKRİ MÜLKİYET STRATEJİSİ”
Türkiye’de son periyotta oluşturulan ekosistem, girişimcilik sermayesi vs üzere unsurlardaki olumlu gelişmeler, başarılı unicornların çıkmasına sebep oldu. Start-up seviyesinde şirketlerimiz, yanlışsız fikri mülkiyet stratejisiyle, aile şirketlerinin 50 yılda aldığı arayı 1 yılda alabilir hale geldi.
2000 yılından bu yana patent ve faydalı model müracaatlarının sektörel dağılımına baktığımızda, birinci sırada yüzde 29 oranla “makine-imalat” kesimi yer alıyor. Birinci sefer 2020’de, elektrik, elektronik optik bölümü yüzde 31 ile makine bölümünü yakaladı. Evvelce bu oran yüzde 20’nin altındaydı. Üçüncü sırada ise petrokimya kesimi geliyor.
COĞRAFİK İŞARET PARA KAZANDIRIR
Son senelerda Türkiye coğrafik işaretler konusunda da değerli çalışmalar yapıldığını gözlemliyoruz… Mevcut durumda AB tescili alan 7 tane eserimiz var. 22 eserimizin de Avrupa Komisyonu’nda tescil süreçleri devam ediyor. Yakın vakitte müracaat yapılması planlanan eser sayısı da 20 civarında. Bana bakılırsa, mevcut durumda 882 tescilli coğrafik işaretimizin bulunması, epeyce kıymetli bir muvaffakiyet ve kazanım. Tescil sayılarını artırmaya devam edeceğiz. Daha da değerlisi, tescilli coğrafik işaretlerden Türkiye için en mühimlerini belirleyip, bunlarla ilgili farklı projeler geliştirmeliyiz. Ülkemize nasıl daha fazla katma bedel kazandırırız, bunun yollarını düşünmemiz gerekiyor. AB coğrafik işaretli eserlerden yıllık 55- 60 milyar Euro katma kıymet yaratıyor.Türkiye’de bu potansiyel var. Malatya kayısısından, Giresun tombul fındığından daha fazla para kazanmalıyız. Coğrafik işaretlerden daha fazla para kazanmak için inovasyon gerekiyor.
Örneğin coğrafik işaret başvurusu yapılacak 1.000 eser var ise, bunlardan 50 adedini evvelandirip, dünya pazarında fiyatını da belirlemek gerekiyor. Durum bu noktada tescil pozisyonundan çıkıp, ülkenin sıkıntısı haline geliyor.
“ARTIK VERİMLİLİK ARTIŞIYLA ZENGİNLEŞİLMEZ”
2019 yılında birinci kere dünya iktisadı 90 trilyon dolar oldu. Burada patent, marka ve tasarım üzere fikri mülkiyet varlıklarının hissesi birinci sefer yüzde 55’i geçti. Bunun ortasında az gelişmiş ülkeler de var. S&P 500 şirketlerinin toplam varlıklarında fikri mülkiyet varlıklarının oranı yüzde 85-90 civarındadır. Ülkemiz verimlilik iktisadıyla makul bir noktaya geldi. Bir işletmenin verimliliğini artırarak, daha fazla zenginleştiremezsiniz. Fakat fikri mülkiyet varlıklarını kaldıraç olarak, ekonomik rekabet avantajı olarak kullandığınız vakit yüzde 25 artırabilirsiniz.
MİLLETLERARASI BULUŞ FUARI’NI GÜÇLENDİRECEĞİZ
Memleketler arası İstanbul Buluş Fuarı’nın bu yıl 6’ncısını düzenledik. çabucak hemen yeni olmamıza karşın, dünyanın önde gelen fuarları ortasına girmeyi başardık. Son üçü fuarımızı TEKNOFEST bünyesinde düzenledik. Bu sene 20 yabancı ülke iştirak sağladı. Toplam 254 buluş sergilendi. Bunların yaklaşık üçte birini TÜRKPATENT destekledi. Çeşitli kategorilerde mükafatlar verildi. Fuarın en büyük mükafatı olan Grand- Prix mükafatını Sayın Cumhurbaşkanımız takdim etti. Büyük mükafatı “X-Ray ve ışınım Engelleyici Kompozit Malzeme” buluşuyla kimya sanayii alanından bir girişimcimiz aldı.
“PATENT TEMİNAT OLARAK KABUL EDİLECEK”
Kredi Garanti Fonu ile patent ve markaların bankalar tarafınca teminat olarak kabul edilip KOBİ’lere kredi sağlamasına ait bir proje üzerinde çalışıyoruz. Bankaların, sınai mülkiyet değerleme raporlarını teminat olarak kabul ederek parası olmayan lakin fikri eserini kullanmak isteyenlere kredi verilmesini sağlayacağız. Bankalar BASEL kriterlerine nazaran bunu yapmak zorunda olmadığı için KGF bankaya garantör olacak. Maksadımız bu alanda kredi hacmini genişletmek. Fikri mülkiyet kurumları artık bu alanlara da girmeye başladı.
DİKKAT, MÜDDETİ DOLAN PATENTLERİ HERKES KULLANABİLİR!
Mühleti dolan yabancı patentlerle ilgili ne yapıyoruz?
Mühleti dolan yabancı patentleri Patentpazari.com isimli sitede ilan ediyoruz. Müdafaa mühleti dolmuş yahut muhafaza talep etmeyenlerin listesi burada yer alıyor. Teknoloji sınıfına nazaran bu patentlere ulaşıp, parasız kullanabiliyorsunuz. TÜRKPATENT olarak KOBİ’lerimizi yönlendiriyoruz. KOSGEB ile de yol göstericilik manasında ortak projelerimiz var. Müddeti dolmuş patentleri her insanın kullanabileceğini, beraberinde bunları daha da geliştirerek yeni patent müracaatları da yapabileceklerini anlatıyoruz. Bizim sınai mülkiyet mevzuatımız fazlaca yeni olduğu için milletlerarası normlara, AB fikri mülkiyet yönergelerine, kriterlerine büsbütün uyumludur. Bu niçinle, mevzuatımız milletlerarası yatırımcılar açısından hiç bir sorun çıkarmadığı için Avrupa Birliği İlerleme Raporlarında da bize yönelik rastgele bir tenkit yer almıyor.
“PATENTLERİN TİCARİLEŞME ORANI YÜZDE 1-2”
Patent müracaatları bu kadar yüksek, lakin bunlar ticari esere dönüşebiliyor mu?
Ülkemizde şu anda patentlerin ticarileşme oranı yüzde 1-2, müracaatların evraka dönüşme oranı yüzde 25’i, bunların ticarileşme oranı da yüzde 2 civarlarındadır. Fikri mülkiyet kurumları da dünya üzere değişiyor. Artık fikri mülkiyet kurumları dijitalleşmeye daha fazla ehemmiyet veriyorlar. Bilindiği üzere günümüzde yapay zeka her alanda kullanılıyor ve tasarım da yapabiliyor. Yapay zeka patent başvurusu yapabilir mi? İş metodlarının da patenti olur mu? Bu mevzular milletlerarası alanda tartışılıyor, araştırmalar yapılıyor.
“ÖZEL DALA PARA KAZANMAYI ÖĞRETİYORUZ”
2018 yılında, Bakanlar Şurası sonucu ile Türk Sınai Mülkiyet Değerleme Mühendislik Hizmetleri A.Ş (TÜRKSMD) kuruldu. Her geçen gün şirketin kapasitesini artırıyoruz. TTK’ya nazaran kurulmuş bir şirket olarak özel kesime bu işten para kazanmayı öğretmeye çalışıyoruz. Örneğin bir marka, patent var, bunun piyasa değerlemesini yapıyoruz. Bir eser üretmek istiyorsunuz, bunu üretirseniz başınıza bir şey gelir mi? Davalara yönelik olarak ‘Faaliyet Serbestisi Analizi’ yapıyoruz, hükümsüzlük tahlili yapıyoruz.
Ekosistem gelişince bu alandan tahminen de çıkacağız. Özel dal bu mevzuda zayıf olduğu için öncelikli olarak ekosistemi geliştirmek istiyoruz.
İş fikirlerinin ticarileştirilmesinin önündeki en büyük pürüzlerden birisi olarak gösterilen finansman konusunun tahliline yönelik Türk Patent ve Marka Kurumu (TÜRKPATENT) ile Kredi Garanti Fonu (KGF) yeni bir düzenek üzerine çalışıyor. TÜRKPATENT Lideri Prof. Dr. Habip Asan, bankaların, sınai mülkiyet değerleme raporlarını teminat olarak kabul ederek parası olmayan lakin fikri eserini kullanmak isteyenlere kredi verilmesini sağlayacaklarını söylemiş oldu.
Ankara Sohbetleri’ne konuk olan Habip Asan, Ankara Temsilcimiz Maruf Buzcugil ve Ankara Haber Müdürümüz Hüseyin Gökçe’nin sorularını yanıtladı.
Türkiye, patent ve marka mevzularında dünyada hangi noktada yer alıyor?
Türkiye’de bilhassa son 10-15 yılda fikri mülkiyet alanında fazlaca değerli değişimler yaşandı. Bu noktada bütün dünyada genel olarak patent, marka ve tasarım müracaatlarına bakılıyor. Türkiye son 10 yılda bu alanda genel sıralamada birinci 10’a giren bir ülke pozisyonundadır. Dünya Fikri Mülkiyet Teşkilatı (WIPO) tarafınca 7 Aralık 2020’de yayınlanan Dünya Fikri Mülkiyet Göstergeleri Raporu’na göre Türkiye, ulusal müracaatlarda; tasarım müracaatlarında 6’ncı, marka müracaatlarında 8’inci, patent müracaatlarında 14’üncü ve genel sıralamada ise 10’uncu sırada yer alıyor. Genel sıralamada İngiltere, Brezilya, Endonezya üzere ülkeleri geride bıraktık. Türkiye sınai mülkiyet alanında ülke genelinde değerli farkındalık yarattı. Bundan daha sonra bu işten nasıl para kazanılacağına, oluşturulan fikri mamüllerin nasıl katma kıymete dönüştürüleceğine, nasıl zenginleşme aracı olarak kullanılabileceğine odaklanılması gerekiyor.
PANDEMİDE UZMANLARIN PERFORMANSI YÜZDE 40 ARTTI
Pandemi sürecinde nasıl çalıştınız?
Yaklaşık 1,5 yıldır süregelen salgın devrini çok başarılı geçirdik. Kamuda dijitalleşmeye epeyce evvelde başlamış bir kurum olarak bunun avantajını kullandık. Şu anda bütün hizmetleri dijital verebiliyoruz. Bu altyapıyı daha evvel kurduğumuz için salgın ile çabucak uzaktan çalışmaya geçince, bu durumdan etkilenmediğimiz üzere verimliliğimiz daha da arttı. Sokağa çıkma kısıtlaması periyodunda uzmanlarımızın performansı fizikî çalışmaya nazaran yüzde 40 arttı. Tüm dünyayı tesiri altına alan COVID-19 salgını sebebiyle biroldukca ülkede sınai mülkiyet müracaatlarında düşüşler yaşanmasına karşın, 2020 yılında Türkiye çok başarılı bir performans ortaya koydu.
Müracaatları sayısal olarak kıymetlendirebilir misiniz?
2019-2020 devrinde: Yerli patent müracaatları yüzde 1 artarak, 8.200’e, faydalı model müracaatları yüzde 23 artarak 3.580’e, yerli marka müracaatları ise yüzde 31 artarak 155 bine ulaştı. Toplam marka başvurusu birinci kere 170 bini aştı. Marka müracaatlarında son 10 yıldır Avrupa’da birinci sıradayız. 2020 Aralık ayı datalarına göre ise marka müracaatlarında dünyada 8’inci sıradayız. Tıpkı biçimde tasarım müracaatlarımız yüzde 7 arttı ve 41 bin 916 sayısına ulaştık.
SALGINDA SINAİ MÜLKİYET MÜRACAATLARI ARTTI
Öte yandan, 2021Ocak-Ağustos devrinde geçen yıla göre; Yerli patent müracaatları yüzde 7 artarak 4.452’ye ulaştı, faydalı modelde yüzde 27, markada yüzde 23, dizaynda yüzde 25 artış oldu. Yani salgının ikinci yılında da sınai mülkiyet müracaatlarımız artmaya devam ediyor. Türk beşerinin Türkiye’de yaptığı başvurulardı şu ana kadar paylaştığım bilgiler.
Bu dataların alt kırılımlarına, ticarete, iktisada katkılarına da ayrıyeten bakmak lazım. Çoklukla müracaat istatistikleri katma kıymet yaratmaktan evvelki kademeyi gösterir. Salgının ticarete, iktisada yansımasıyla birlikte, Ar- Ge harcamalarına, inovasyona olumsuz tesirleri olsa da dijitalleşmeyi artırdığını, sıhhat dalında patent müracaatlarının artmasına sebep olduğunu söyleyebiliriz.
Türkiye’de yabancı firmaların bu alandaki durumu nedir sanki?
Geçen yıl Türkiye orijinli 1.705 milletlerarası patent başvurusu, 1.682 memleketler arası marka, 524 milletlerarası tasarım başvurusu yapıldı. Bu sayılarla Türkiye milletlerarası patent müracaatlarında 16’ncı, milletlerarası marka müracaatlarında ve memleketler arası tasarım müracaatlarında 10’uncu sırada yer almayı başardı. 2020 yılı birinci 8 ayında yabancıların Avrupa Patent Ofisi’nde aldıkları patentlerin Türkiye’de de korunması emeliyle yaptıkları müracaatlarda yüzde 6 azalma var.
TÜRKİYE İNOVASYON ENDEKSİ’NDE 10 SIRA BİRDEN YÜKSELDİ
Bunu neye bağlıyorsunuz?
Yerli müracaat sayısı artarken yabancı müracaatların azalması, teknoloji ithalatımızın azaldığı biçiminde de yorumlanabilir. Başvurulardaki azalmanın şirketlerin, maliyetli olduğu için, muhafaza istedikleri ülke sayısını azaltmak istemiş olmaları üzere öteki sebepleri de olabilir. Yerli faydalı model müracaat sayısı yüzde 27, yabancı faydalı model de yüzde 27 arttı. Yerli marka müracaatları yüzde 23 artarken, yabancı marka müracaatlarında hayli az düşüş var. Yerli tasarım müracaatları yüzde 25, yerli ve yabancı toplam tasarım müracaatları yüzde 24 arttı.
Geçtiğimiz ayın 20’sinde global inovasyon endeksi belirtildi. Türkiye bu sıralamada 10 sıra atlayarak 51’incilikten 41’inciliğe yükseldi. Bunda TİM’in de hayli katkısı oldu. Dünya Fikri Mülkiyet Teşkilatı (WIPO) tarafınca 14 yıldır yayınlanan Global İnovasyon Endeksi, ülkelerin inovasyon performansını “Kurumlar”, “İnsan Sermayesi ve Araştırma”, “Altyapı”, “Pazarın Çok Yönlülüğü”, “Firmaların Çok Yönlülüğü”, “Bilgi ve Teknoloji Çıktıları” ile “Yaratıcı Çıktılar” olmak üzere 7 ana bileşen altındaki 80 farklı göstergeyle kıyaslıyor.
TÜRKİYE PATENT MÜRACAATINDA İNGİLTERE’Yİ DE GERİDE BIRAKTI
Endeksin alt bileşenlerinin bir kısmı sınai mülkiyetle ilgili. En az iki farklı ofiste bulunan patent sayısı, yani farklı ülkelerde korunan patent sayısı istikametinden yapılan değerlendirmede Türkiye 200 ülke içinde, 50’nci kolay 33. sıraya yükseldi. Fikri mülkiyet için yapılan ödemelerin, toplam ticarete oranında da 76’ncı kolay 56’ncı sıraya yükseldik. Türkiye kaynaklı marka müracaatları göstergesinde, 17’nci bayağı 6. sıraya, tasarım müracaatlarında ise 6’ncı bayağı 5’inci sıraya yükseldik. Patent, marka ve tasarım müracaatlarının artışında Türkiye; Hindistan, Rusya, Brezilya, Endonezya, Arjantin ve İngiltere’nin önünde (BRICS) yer aldı. Bunda sınai mülkiyet hakları konusunda farkındalığın artmasına bağlı olarak müracaat sayılarındaki artışın tesiri vardır. Birinci kurum lideri olduğum periyotta, yabancı şirketler büyükelçilikleri vasıtasıyla Türk şirketlerin marka müracaatlarının kendi markalarına benzediğini söyleyerek şikayette bulunuyorlardı. Son vakit içinderda bu çeşit şikayetler çok azaldı. Artık yerli şirketlerden bu tıp şikayetler daha epey geliyor. Şirketlerimiz sınai mülkiyet portföyü oluşturarak rakiplerinin önüne geçebileceklerini gördü. KOBİ’lerimiz patent ve markayı rekabet ögesi olarak görmeye başladılar.
“DOĞRU FİKRİ MÜLKİYET STRATEJİSİ”
Türkiye’de son periyotta oluşturulan ekosistem, girişimcilik sermayesi vs üzere unsurlardaki olumlu gelişmeler, başarılı unicornların çıkmasına sebep oldu. Start-up seviyesinde şirketlerimiz, yanlışsız fikri mülkiyet stratejisiyle, aile şirketlerinin 50 yılda aldığı arayı 1 yılda alabilir hale geldi.
2000 yılından bu yana patent ve faydalı model müracaatlarının sektörel dağılımına baktığımızda, birinci sırada yüzde 29 oranla “makine-imalat” kesimi yer alıyor. Birinci sefer 2020’de, elektrik, elektronik optik bölümü yüzde 31 ile makine bölümünü yakaladı. Evvelce bu oran yüzde 20’nin altındaydı. Üçüncü sırada ise petrokimya kesimi geliyor.
COĞRAFİK İŞARET PARA KAZANDIRIR
Son senelerda Türkiye coğrafik işaretler konusunda da değerli çalışmalar yapıldığını gözlemliyoruz… Mevcut durumda AB tescili alan 7 tane eserimiz var. 22 eserimizin de Avrupa Komisyonu’nda tescil süreçleri devam ediyor. Yakın vakitte müracaat yapılması planlanan eser sayısı da 20 civarında. Bana bakılırsa, mevcut durumda 882 tescilli coğrafik işaretimizin bulunması, epeyce kıymetli bir muvaffakiyet ve kazanım. Tescil sayılarını artırmaya devam edeceğiz. Daha da değerlisi, tescilli coğrafik işaretlerden Türkiye için en mühimlerini belirleyip, bunlarla ilgili farklı projeler geliştirmeliyiz. Ülkemize nasıl daha fazla katma bedel kazandırırız, bunun yollarını düşünmemiz gerekiyor. AB coğrafik işaretli eserlerden yıllık 55- 60 milyar Euro katma kıymet yaratıyor.Türkiye’de bu potansiyel var. Malatya kayısısından, Giresun tombul fındığından daha fazla para kazanmalıyız. Coğrafik işaretlerden daha fazla para kazanmak için inovasyon gerekiyor.
Örneğin coğrafik işaret başvurusu yapılacak 1.000 eser var ise, bunlardan 50 adedini evvelandirip, dünya pazarında fiyatını da belirlemek gerekiyor. Durum bu noktada tescil pozisyonundan çıkıp, ülkenin sıkıntısı haline geliyor.
“ARTIK VERİMLİLİK ARTIŞIYLA ZENGİNLEŞİLMEZ”
2019 yılında birinci kere dünya iktisadı 90 trilyon dolar oldu. Burada patent, marka ve tasarım üzere fikri mülkiyet varlıklarının hissesi birinci sefer yüzde 55’i geçti. Bunun ortasında az gelişmiş ülkeler de var. S&P 500 şirketlerinin toplam varlıklarında fikri mülkiyet varlıklarının oranı yüzde 85-90 civarındadır. Ülkemiz verimlilik iktisadıyla makul bir noktaya geldi. Bir işletmenin verimliliğini artırarak, daha fazla zenginleştiremezsiniz. Fakat fikri mülkiyet varlıklarını kaldıraç olarak, ekonomik rekabet avantajı olarak kullandığınız vakit yüzde 25 artırabilirsiniz.
MİLLETLERARASI BULUŞ FUARI’NI GÜÇLENDİRECEĞİZ
Memleketler arası İstanbul Buluş Fuarı’nın bu yıl 6’ncısını düzenledik. çabucak hemen yeni olmamıza karşın, dünyanın önde gelen fuarları ortasına girmeyi başardık. Son üçü fuarımızı TEKNOFEST bünyesinde düzenledik. Bu sene 20 yabancı ülke iştirak sağladı. Toplam 254 buluş sergilendi. Bunların yaklaşık üçte birini TÜRKPATENT destekledi. Çeşitli kategorilerde mükafatlar verildi. Fuarın en büyük mükafatı olan Grand- Prix mükafatını Sayın Cumhurbaşkanımız takdim etti. Büyük mükafatı “X-Ray ve ışınım Engelleyici Kompozit Malzeme” buluşuyla kimya sanayii alanından bir girişimcimiz aldı.
“PATENT TEMİNAT OLARAK KABUL EDİLECEK”
Kredi Garanti Fonu ile patent ve markaların bankalar tarafınca teminat olarak kabul edilip KOBİ’lere kredi sağlamasına ait bir proje üzerinde çalışıyoruz. Bankaların, sınai mülkiyet değerleme raporlarını teminat olarak kabul ederek parası olmayan lakin fikri eserini kullanmak isteyenlere kredi verilmesini sağlayacağız. Bankalar BASEL kriterlerine nazaran bunu yapmak zorunda olmadığı için KGF bankaya garantör olacak. Maksadımız bu alanda kredi hacmini genişletmek. Fikri mülkiyet kurumları artık bu alanlara da girmeye başladı.
DİKKAT, MÜDDETİ DOLAN PATENTLERİ HERKES KULLANABİLİR!
Mühleti dolan yabancı patentlerle ilgili ne yapıyoruz?
Mühleti dolan yabancı patentleri Patentpazari.com isimli sitede ilan ediyoruz. Müdafaa mühleti dolmuş yahut muhafaza talep etmeyenlerin listesi burada yer alıyor. Teknoloji sınıfına nazaran bu patentlere ulaşıp, parasız kullanabiliyorsunuz. TÜRKPATENT olarak KOBİ’lerimizi yönlendiriyoruz. KOSGEB ile de yol göstericilik manasında ortak projelerimiz var. Müddeti dolmuş patentleri her insanın kullanabileceğini, beraberinde bunları daha da geliştirerek yeni patent müracaatları da yapabileceklerini anlatıyoruz. Bizim sınai mülkiyet mevzuatımız fazlaca yeni olduğu için milletlerarası normlara, AB fikri mülkiyet yönergelerine, kriterlerine büsbütün uyumludur. Bu niçinle, mevzuatımız milletlerarası yatırımcılar açısından hiç bir sorun çıkarmadığı için Avrupa Birliği İlerleme Raporlarında da bize yönelik rastgele bir tenkit yer almıyor.
“PATENTLERİN TİCARİLEŞME ORANI YÜZDE 1-2”
Patent müracaatları bu kadar yüksek, lakin bunlar ticari esere dönüşebiliyor mu?
Ülkemizde şu anda patentlerin ticarileşme oranı yüzde 1-2, müracaatların evraka dönüşme oranı yüzde 25’i, bunların ticarileşme oranı da yüzde 2 civarlarındadır. Fikri mülkiyet kurumları da dünya üzere değişiyor. Artık fikri mülkiyet kurumları dijitalleşmeye daha fazla ehemmiyet veriyorlar. Bilindiği üzere günümüzde yapay zeka her alanda kullanılıyor ve tasarım da yapabiliyor. Yapay zeka patent başvurusu yapabilir mi? İş metodlarının da patenti olur mu? Bu mevzular milletlerarası alanda tartışılıyor, araştırmalar yapılıyor.
“ÖZEL DALA PARA KAZANMAYI ÖĞRETİYORUZ”
2018 yılında, Bakanlar Şurası sonucu ile Türk Sınai Mülkiyet Değerleme Mühendislik Hizmetleri A.Ş (TÜRKSMD) kuruldu. Her geçen gün şirketin kapasitesini artırıyoruz. TTK’ya nazaran kurulmuş bir şirket olarak özel kesime bu işten para kazanmayı öğretmeye çalışıyoruz. Örneğin bir marka, patent var, bunun piyasa değerlemesini yapıyoruz. Bir eser üretmek istiyorsunuz, bunu üretirseniz başınıza bir şey gelir mi? Davalara yönelik olarak ‘Faaliyet Serbestisi Analizi’ yapıyoruz, hükümsüzlük tahlili yapıyoruz.
Ekosistem gelişince bu alandan tahminen de çıkacağız. Özel dal bu mevzuda zayıf olduğu için öncelikli olarak ekosistemi geliştirmek istiyoruz.