TerraNova
New member
Boğaziçi Üniversitesi Kandilli Rasathanesi ve Zelzele Araştırma Enstitüsü Müdürü Prof. Dr. Haluk Özener, 17 Ağustos Marmara Depremi’nin üzerinden 22 yıl geçtiğini ve o tarihten bu yana bir fazlaca teknolojik gelişme olduğunu kaydetti.
Özener şu ayrıntıları verdi:
“Kandilli Rasathanesi o devirde 30 istasyonla Türkiye’yi izlerken, bugün yaklaşık 500 farklı sensörle zelzeleleri ve tesirlerini takip ediyor. Sistemlerimizin hepsi dijital hale geldi. Bilgileri alıyoruz ve eş vakitli olarak tüm paydaşlarımızla paylaşıyoruz. Bütün bilgilerimiz açık. Evvelce 2,5-3 büyüklüğündeki zelzeleleri tespit edebilirken, şu anda Marmara Denizi tabanına yerleştirdiğimiz deniz tabanı sismometreleriyle 0,2 büyüklüğündeki sarsıntıları dahi algılayabiliyoruz. ötürüsıyla zelzeleleri daha hassas bir biçimde gözlemleme talihimiz var.”
Gerek Kandilli Rasathanesi ve Zelzele Araştırma Enstitüsünün gerek farklı kurumların verdiği eğitimlerle vatandaşların zelzele konusunda daha şuurlu hale geldiğine inandığını tabir eden Özener, zelzele öncesi, sırası ve daha sonrasında neler yapılacağına dair biroldukça kaynak ve fiyatsız erişilebilecek birfazlaca bilgi bulunduğunu, Afete Hazırlık Laboratuvarı internet sayfasından bilgi alınabileceğini anlattı.
Özener, inançsız yapı stokunun sarsıntıya inançlı hale getirilmesi, kamu binalarının, köprülerin, otobanların, kritik yapıların güçlendirilmesi ve zelzeleye sağlam hale getirilmesinin ehemmiyetine işaret ederek, “Özellikle kamu binalarında, okullarda bunların gerçekleştirilmiş olduğunu görüyoruz. Yeni binaların da yeni sarsıntı şartnamelerine nazaran yapıldığını, denetimlerinin yapıldığını kabul edersek 1999’a bakılırsa çok âlâ bir yerdeyiz. Lakin bunun manası, ‘Yüzde 100 hazırız. Her şey harika ve biz sarsıntıları hasarsız atlatacağız.’ değil. Bu bir müddetç. Bu süreçte muhakkak amaçlar koymak ve bu amaçların takipçisi olmak en kıymetlisi. çok düzgün şeyler yapılıyor ancak daha vaktimiz var.” diye konuştu.
“Deprem batıya gelmediği sürece epeyce âlâ algılanmıyordu”
Prof. Dr. Haluk Özener, Türkiye’yi baştan başa geçen ve dağılmış etkin fay sınırları bulunduğuna değinerek, şu biçimde devam etti:
“MTA’nın canlı fay haritasına baktığınızda 550’nin üzerinde sarsıntı üretme potansiyeli olan fay var, irili ufaklı faylar var. Bunun manası da şu; artık neredeyse ülkenin tamamına yakını, zelzele tehlikesi altında. Zelzele bir tabiat olayı. Bunu engelleme bahtımız yok, önüne geçemeyiz. Dinamik bir yer kabuğu üzerinde yaşıyoruz ötürüsıyla bir hareket var. Bu hareket sonucunda bir güç birikiyor ve bu güç aşikâr aralıklarla sarsıntı olarak açığa çıkıyor. Bunu engelleme talihimiz yok. Ne yapabiliriz? Zelzele ziyanlarını en aza indirmek tarafında gayret sarf edebiliriz. ‘Ne vakit olacak? Nerede olacak?’ sorularından fazlaca ‘Olacak zelzeleye biz ne kadar hazırız?’ sorusuna cevap verilmesi gerekiyor. Zelzele kaçınılmaz bir gerçek ancak hazır olmamız epey daha değerli.”
1939 Erzincan Depremi’nden bu yana can ve mal kayıplarına yol açan epeyce sayıda sarsıntı meydana geldiğini hatırlatan Özener, şunları söylemiş oldu:
“Deprem batıya, nüfus yoğunluğuna, iktisadın kalbine, endüstrinin kalbine gelmediği sürece epey oldukça yeterli algılanmıyordu. 1999 sarsıntısı aslında bir milat üzere oldu, hem teknolojik açıdan hem bilimsel çalışmaların ağırlaşması açısından Marmara bir laboratuvar haline geldi. Tüm dünyadaki bilim insanları Marmara’da bu bahiste Türk bilim insanlarıyla çalışmalar gerçekleştirdi. Bugün bilim insanlarının kabul ettiği, birden fazla bilim insanın üzerinde uzlaştığı birtakım bilimsel gerçekler var. Marmara Denizi ortasında bir yahut birkaç tane sarsıntı beklentisi var lakin bunun vaktini bilemiyoruz. Tarihî kayıtlara, toplanan güç ölçüsüne baktığımız vakit Marmara Denizi ortasında 7’nin üzerinde bir zelzele olma potansiyeli var, ancak söyleyemediğimiz tek şey vakti. Bu vakti bilemiyoruz fakat buna karşı mümkün olan en uygun biçimde hazırlıklı olmalıyız. Vatandaşımız sarsıntı sırasında, daha sonrasında ne yapacağını ve oturduğu binanın sağlamlığını bilecek, binası güvensizse, bunu bir an evvel zelzeleye inançlı hale getirmek tarafında efor sarf edecek. Karar vericiler sarsıntı inançsız yapı stokunu sarsıntıya inançlı hale getirmek için gerekli adımları atacak.”
“Çok farklı parametreyi tek bir müşahede istasyonunda izliyoruz”
Özener, Kandilli Rasathanesi ve Zelzele Araştırma Enstitüsünün 2012’den bu yana tsunami servis sağlayıcısı olarak bakılırsav yaparken, 2017’de akredite olarak Ege, Akdeniz ve Karadeniz’le kontaklı denizlerde tsunami servis sağlayıcısı olduğunu belirtti. Özener, “5,5 üzerinde bir zelzelede, denizde yahut denize yakın alanda kıyı bölgesi olan bir sarsıntıda mümkün bir tsunami yaratma durumu var ise bu bahiste ihtar iletisi yolluyoruz. Bu ikaz bildirisini yalnızca Türkiye’de yetkili kurum AFAD’a değil, bize üye olan bütün ülkelere gönderiyoruz. Deniz düzeyi müşahede istasyonlarımız var, sismik istasyonlarımız var GPS istasyonlarımız var. bunlardan aldığımız bilgilerle ihtar iletisini gönderiyoruz.” dedi.
Deniz düzeyi, sismik ve meteorolojik istasyonların bir ortaya getirildiği hayli parametreli istasyonlara değinen Özener, şunları kaydetti:
“Çok farklı parametreyi tek bir müşahede istasyonunda izliyoruz, takip ediyoruz. Marmara’da 3 tane yeni kuşak istasyonlardan kurduk. Bu istasyonlara farklı sensörler de ek edeceğiz bir daha bu kapsamda kullanmak üzere. Bunların sayılarını çoğaltma istikametinde uğraşlarımız var. Bu mevzuda çeşitli belediyelerle İstanbul Büyükşehir Belediyesiyle de ortak çalışmalarımız var, protokoller imzalanıyor. Çok parametreli tsunami müşahede istasyonlarını çoğaltacağız.”
Prof. Dr. Haluk Özener, erken ikaz müddetini daha öne çekebilmek için istasyon sayılarının çoğaltıldığını lisana getirerek, “25 deniz düzeyi müşahede istasyonundan elde ettiğimiz dataları kullanıyoruz. Bunlardan 18’i Harita Genel Müdürlüğü tarafınca kurulmuş, işletilmekte olan bir protokol kapsamında bilgileri bize veren istasyon. 4 tanesi Joint Research Center ile ortak kurduğumuz istasyonlar. Çok parametreli istasyonlar da Kandilli tarafınca kurulan istasyonlar.” diye konuştu.
Özener şu ayrıntıları verdi:
“Kandilli Rasathanesi o devirde 30 istasyonla Türkiye’yi izlerken, bugün yaklaşık 500 farklı sensörle zelzeleleri ve tesirlerini takip ediyor. Sistemlerimizin hepsi dijital hale geldi. Bilgileri alıyoruz ve eş vakitli olarak tüm paydaşlarımızla paylaşıyoruz. Bütün bilgilerimiz açık. Evvelce 2,5-3 büyüklüğündeki zelzeleleri tespit edebilirken, şu anda Marmara Denizi tabanına yerleştirdiğimiz deniz tabanı sismometreleriyle 0,2 büyüklüğündeki sarsıntıları dahi algılayabiliyoruz. ötürüsıyla zelzeleleri daha hassas bir biçimde gözlemleme talihimiz var.”
Gerek Kandilli Rasathanesi ve Zelzele Araştırma Enstitüsünün gerek farklı kurumların verdiği eğitimlerle vatandaşların zelzele konusunda daha şuurlu hale geldiğine inandığını tabir eden Özener, zelzele öncesi, sırası ve daha sonrasında neler yapılacağına dair biroldukça kaynak ve fiyatsız erişilebilecek birfazlaca bilgi bulunduğunu, Afete Hazırlık Laboratuvarı internet sayfasından bilgi alınabileceğini anlattı.
Özener, inançsız yapı stokunun sarsıntıya inançlı hale getirilmesi, kamu binalarının, köprülerin, otobanların, kritik yapıların güçlendirilmesi ve zelzeleye sağlam hale getirilmesinin ehemmiyetine işaret ederek, “Özellikle kamu binalarında, okullarda bunların gerçekleştirilmiş olduğunu görüyoruz. Yeni binaların da yeni sarsıntı şartnamelerine nazaran yapıldığını, denetimlerinin yapıldığını kabul edersek 1999’a bakılırsa çok âlâ bir yerdeyiz. Lakin bunun manası, ‘Yüzde 100 hazırız. Her şey harika ve biz sarsıntıları hasarsız atlatacağız.’ değil. Bu bir müddetç. Bu süreçte muhakkak amaçlar koymak ve bu amaçların takipçisi olmak en kıymetlisi. çok düzgün şeyler yapılıyor ancak daha vaktimiz var.” diye konuştu.
“Deprem batıya gelmediği sürece epeyce âlâ algılanmıyordu”
Prof. Dr. Haluk Özener, Türkiye’yi baştan başa geçen ve dağılmış etkin fay sınırları bulunduğuna değinerek, şu biçimde devam etti:
“MTA’nın canlı fay haritasına baktığınızda 550’nin üzerinde sarsıntı üretme potansiyeli olan fay var, irili ufaklı faylar var. Bunun manası da şu; artık neredeyse ülkenin tamamına yakını, zelzele tehlikesi altında. Zelzele bir tabiat olayı. Bunu engelleme bahtımız yok, önüne geçemeyiz. Dinamik bir yer kabuğu üzerinde yaşıyoruz ötürüsıyla bir hareket var. Bu hareket sonucunda bir güç birikiyor ve bu güç aşikâr aralıklarla sarsıntı olarak açığa çıkıyor. Bunu engelleme talihimiz yok. Ne yapabiliriz? Zelzele ziyanlarını en aza indirmek tarafında gayret sarf edebiliriz. ‘Ne vakit olacak? Nerede olacak?’ sorularından fazlaca ‘Olacak zelzeleye biz ne kadar hazırız?’ sorusuna cevap verilmesi gerekiyor. Zelzele kaçınılmaz bir gerçek ancak hazır olmamız epey daha değerli.”
1939 Erzincan Depremi’nden bu yana can ve mal kayıplarına yol açan epeyce sayıda sarsıntı meydana geldiğini hatırlatan Özener, şunları söylemiş oldu:
“Deprem batıya, nüfus yoğunluğuna, iktisadın kalbine, endüstrinin kalbine gelmediği sürece epey oldukça yeterli algılanmıyordu. 1999 sarsıntısı aslında bir milat üzere oldu, hem teknolojik açıdan hem bilimsel çalışmaların ağırlaşması açısından Marmara bir laboratuvar haline geldi. Tüm dünyadaki bilim insanları Marmara’da bu bahiste Türk bilim insanlarıyla çalışmalar gerçekleştirdi. Bugün bilim insanlarının kabul ettiği, birden fazla bilim insanın üzerinde uzlaştığı birtakım bilimsel gerçekler var. Marmara Denizi ortasında bir yahut birkaç tane sarsıntı beklentisi var lakin bunun vaktini bilemiyoruz. Tarihî kayıtlara, toplanan güç ölçüsüne baktığımız vakit Marmara Denizi ortasında 7’nin üzerinde bir zelzele olma potansiyeli var, ancak söyleyemediğimiz tek şey vakti. Bu vakti bilemiyoruz fakat buna karşı mümkün olan en uygun biçimde hazırlıklı olmalıyız. Vatandaşımız sarsıntı sırasında, daha sonrasında ne yapacağını ve oturduğu binanın sağlamlığını bilecek, binası güvensizse, bunu bir an evvel zelzeleye inançlı hale getirmek tarafında efor sarf edecek. Karar vericiler sarsıntı inançsız yapı stokunu sarsıntıya inançlı hale getirmek için gerekli adımları atacak.”
“Çok farklı parametreyi tek bir müşahede istasyonunda izliyoruz”
Özener, Kandilli Rasathanesi ve Zelzele Araştırma Enstitüsünün 2012’den bu yana tsunami servis sağlayıcısı olarak bakılırsav yaparken, 2017’de akredite olarak Ege, Akdeniz ve Karadeniz’le kontaklı denizlerde tsunami servis sağlayıcısı olduğunu belirtti. Özener, “5,5 üzerinde bir zelzelede, denizde yahut denize yakın alanda kıyı bölgesi olan bir sarsıntıda mümkün bir tsunami yaratma durumu var ise bu bahiste ihtar iletisi yolluyoruz. Bu ikaz bildirisini yalnızca Türkiye’de yetkili kurum AFAD’a değil, bize üye olan bütün ülkelere gönderiyoruz. Deniz düzeyi müşahede istasyonlarımız var, sismik istasyonlarımız var GPS istasyonlarımız var. bunlardan aldığımız bilgilerle ihtar iletisini gönderiyoruz.” dedi.
Deniz düzeyi, sismik ve meteorolojik istasyonların bir ortaya getirildiği hayli parametreli istasyonlara değinen Özener, şunları kaydetti:
“Çok farklı parametreyi tek bir müşahede istasyonunda izliyoruz, takip ediyoruz. Marmara’da 3 tane yeni kuşak istasyonlardan kurduk. Bu istasyonlara farklı sensörler de ek edeceğiz bir daha bu kapsamda kullanmak üzere. Bunların sayılarını çoğaltma istikametinde uğraşlarımız var. Bu mevzuda çeşitli belediyelerle İstanbul Büyükşehir Belediyesiyle de ortak çalışmalarımız var, protokoller imzalanıyor. Çok parametreli tsunami müşahede istasyonlarını çoğaltacağız.”
Prof. Dr. Haluk Özener, erken ikaz müddetini daha öne çekebilmek için istasyon sayılarının çoğaltıldığını lisana getirerek, “25 deniz düzeyi müşahede istasyonundan elde ettiğimiz dataları kullanıyoruz. Bunlardan 18’i Harita Genel Müdürlüğü tarafınca kurulmuş, işletilmekte olan bir protokol kapsamında bilgileri bize veren istasyon. 4 tanesi Joint Research Center ile ortak kurduğumuz istasyonlar. Çok parametreli istasyonlar da Kandilli tarafınca kurulan istasyonlar.” diye konuştu.