TerraNova
New member
Canan SAKARYA – Maruf BUZCUGİL
TBMM Başkanvekili Süreyya Sadi Bilgiç, kuvvetler ayrılığı yerine kuvvetler birliğini konuşmak gerektiğini belirterek, “Aslında kuvvetlerin birliğini konuşmak lazım. Kendi özerk yapıları ortasında birlikle oluşturacakları sinerji ile bu memlekete vereceklerini konuşmak lazım. Ancak biz maalesef kurumları birbirinden koparmak uğraşı arasındayiz” dedi. Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sisteminde, yasama süreçlerinde bütçeyi yapma hakkının yürütmede, denetleme hakkının da yasamada olduğu gerçeğinin yerleştirilmesi gerektiğini kaydeden Bilgiç, Hükümetin yasama süreçlerindeki temsilinin de bir daha gözden geçirilmesi gereken bir başlık olduğuna dikkat çekti.
AK Parti Isparta Milletvekili TBMM Başkanvekili Süreyya Sadi Bilgiç, Ankara Temsilcimiz Maruf Buzcugil ve Parlamento Muhabirimiz Canan Sakarya’nın sorularını yanıtladı.
■ Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi ile ilgili bir tartışma sürüyor, yeni sistemin Parlamento ile alakaları noktasında değerlendirmeleriniz nelerdir?
Bugün Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi ile ilgili bir tartışma yaşıyoruz fakat biz nasıl bir sistem içerisinden çıktık, AK Parti son 20 yıl içerisinde yaptıklarını ve kazanımları görmek lazım. Son periyottaki tartışmalara baktığımızda baraj, köprü, otoyol üzere daima alt yapı üst yapı yatırımları üzerinden bir tartışmanın sürdüğünü görüyoruz ancak asıl bakılması gereken hakikaten Türkiye’de AK Parti periyodunda gerçekleyen ıslahatlar, bunları gerçek manada irdelemek lazım.
■ Mecliste bütçe süreci başlıyor şeff aflık hesap verebilirlik noktasındaki tenkitleri nasıl değerlendiriyorsunuz?
Türkiye’de AK Parti periyoduyla devletin şeffaflığı ve hesap verilebilirlik noktasında atılmış adımlar ve kamu maliyesini disipline etme açısından da yapılmış epeyce değerli ıslahatlar var lakin bunların hepsi hafızalardan çıktı gitti. 5018 Sayılı Kamu Mali İdaresi ve Denetim Kanunu diyoruz lakin buna niye gereksinim duyuldu, ıslahat niteliğindeki düzenlemeler nelerdi hesap verilebilirlik ismine neler yapıldı bunlar unutuldu.
KONTROL GENİŞ BİR ALANA YAYILDI
■ Vakit içerisinde tesirini kaybetmedi mi?
Tam aykırısı bütün sistem onun üzerine oturdu. 5018 Kamu Maliye İdaresi ve Denetim Kanunu bir defa dış kontrolü güçlendiren, mali disiplini en üst seviyeye taşıyan bir kanun oldu. 6085 Sayılı Sayıştay Kanunu ile de birleştirdiğinizde Türkiye’de kontrole tabi olmayan bütçe haricindeki bir epeyce yapı ortadan kaldırıldı. 110’un üzerinde fon vardı bu fonların sayısı 5’e kadar indirildi. bu türlü de kontrol fazlaca geniş bir alana yayılmış oldu. Bu da bütçe disiplinini sağladı. Ardından 6085 Sayılı Sayıştay Kanunu ile Sayıştay milletlerarası standartlara uygun bir biçimde kontrol yapar bir yapıya kavuştu. INTOSAI kuralları çerçevesinde bu raporları veriyor. 2006 yılına kadar mahalli yönetimlerin istatistikleri ile ilgili hiç bir şey paylaşılmıyordu. Bütçe istatistikleri 2006 yılından itibaren paylaşılır hale geldi. Sayıştay yalnızca 4 temel raporu Meclis’e sunar iken 2012’den itibaren kontrolünü yapmış olduğu bütün raporları kurum bazlı olarak Parlamentoya göndermeye başladı. 200’ün üzerinde rapor Meclis’e gönderilir hale geldi.
GEÇMİŞTE PARLAMENTOYU VESAYET ALTINA ALDILAR
■ Cumhurbaşkanlığı hükümet sistemine karşı muhalefet güçlendirilmiş parlamenter sistem çalışması yürütüyor. Sizce sistem değişikliği gerekiyor muydu?
Türkiye’de yıllardır parlamento değişik yapıların, kümelerin vesayeti altında tutuldu. Parlamenter sistemi geçmişten bugüne irdelediğiniz vakit Türkiye’deki bütün öbür anayasal kurumların, baskı kümelerinin yasama üzerinde önemli bir baskı kurduklarını görüyorsunuz. Bu ulusal iradenin üzerinde oluşturulan bir baskıdır ve ulusal iradeyi yok etmenin yolunu da parlamentoyu bir vesayet sistemi altında itibarsızlaştırma yolunu seçerek sürdürdüler. kimi bazı yargı kimi bazı asker ortaya çıktı, burada sivil toplum örgütlerini görürsünüz, sendikaları görürsünüz, basını görürsünüz, kanaat liderlerini görürsünüz lakin bunun içerisinde bir de siyasetin kendi ortasında oluşturduğu bir vesayet vardı, parlamento üzerinde. örneğin o periyotta cumhurbaşkanlarının parlamento üzerinde kurduğu vesayeti bugün artık hiç kimse konuşmuyor.
YENİ SİSTEMDE CUMHURBAŞKANI SORUMLU HALE GELDİ
İç tüzük çalışmasına gereksinim var
Eski sistemi düşünün; cumhurbaşkanının hiç bir sorumluluğu yok, yalnızca vatana ihanetten yargılayabileceğiniz bir cumhurbaşkanı, fakat bu cumhurbaşkanı Anayasa Mahkemesi üyelerini atıyor. O günkü ismiyle HSYK’ya üye ataması yapıyor, Danıştay’a üye ataması yapıyor. Geliyorsunuz yürütme tarafına ne kadar kuvvetli başbakan olursanız olun istediğiniz insanı bakan yapabiliyor muydunuz, istediğiniz insanı Merkez Bankasının başına getirebiliyor muydunuz? Üçlü kararnameye tabi olan hiç bir devlet memuru, bürokratı cumhurbaşkanın onayı olmadan atayamıyordunuz. Cumhurbaşkanının onayı olmadan kendi kabinenizi şekillendirip kuramıyordunuz. Bütün bu tasarrufl ardan dolayı cumhurbaşkanının rastgele bir sorumluluğu var mıydı? İstediği maddeyi veto ediyor, isterse anayasa mahkemesine isterse referanduma gdolayıyordu. Bu güce sahip miydi cumhurbaşkanları, sahipti, bir sorumluluk taşıyorlar mıydı, taşımıyorlardı. En çarpıcı örnek anayasa kitapçığının fırlatıldığı 2001 krizidir. Ülke fazlaca büyük bedeller ödedi, 21 banka battı. O günkü konjonktürde hükümetin ortağı üç parti bunun bedelini ödediler mi, ödediler hepsi parlamento haricinde kaldılar. Pekala, Cumhurbaşkanı o gün ne bedel ödedi? Türkiye’de aslında daima eleştirilen millete 5 yılda bir gidip hesap vermek zorunda olan öteki bir kurum var mıydı, yok. Lakin bugün cumhurbaşkanı da tıpkı noktaya geldi. Hem Türkiye’de siyasetin üstündeki vesayeti ortadan kaldırmış oldunuz lakin bunun karşılığında cumhurbaşkanı da hem Meclis’te aziz divana gönderilebilecek biçimde yargılanabilir hale geldi tıpkı vakitte en çok iki devir seçilebilir hale geldi.
Bir kez işin özüne baktığınızda tahminen parlamentoda yeni sistemle birlikte yasama yürütme bağlantılarında hem yazılı olan birebir vakitte yazılı olmayan bir ekip kuralların oluşturulması iç tüzük çalışmasının önemli bir halde bir daha yapılması lazım.
“DENETİM İÇİN YENİ DÜZENEĞE MUHTAÇLIK YOK”
■ Sizce kontrol konusunda yeni sistemlere gereksinim var mı?
hiç bir yeni sisteme muhtaçlık yok yalnızca ve yalnızca bugün her insanın dediğinin bilakis dünyanın en kaliteli kontrol sistemlerinden bir adedidir. Sayıştay son derece önemli bir kontrol fonksiyonunu yerine getiriyor ve büsbütün de memleketler arası kontrol standartlarında bu işi yapıyor. Ancak anayasaya nazaran kesin hesap kanunları Meclis’e geldiğinde bütçe kanunlarıyla birlikte görüşülüyor lakin Sayıştay’ın raporları fazlaca daha evvel parlamentoya geldiği için Plan ve Bütçe Komitesi bünyesinde bir daimi kesin hesap alt kurulu oluşturularak bu raporların burada epeyce daha derinlemesine ele alınmalı. Bu, parlamentoda 8-10 yıldır konuştuğumuz bir problem. Bu kıymetlidir ve bunun yapılması gerekir. Bütçe görüşmelerinde kesin hesap kanununa gereken ilgi alaka yakalanamayabilir.
“PLAN BÜTÇE, ARTIK İKTİDAR KOMİTESİ DEĞİL”
■ Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi’nin daha uyguna gitmesi için neler yapılması gerekiyor?
Bugün artık Cumhurbaşkanlığı yalnızca ve yalnızca Meclis’e bütçe teklifini gönderebilir hale geldi. Yalnızca bütçe teklifini gönderebiliyor. Yasama süreçlerinin geçmişten bugüne baktığınızda şimdi yüzde 99’unun hükümetlerin vatandaşa vermiş olduğu kelamlar doğrultusunda, daha süratli daha randımanlı çalışabilmelerine imkân verecek altyapılar oluşturulmasıdır. bu biçimde bir gerçeklik ortadayken siz hükümeti çalışmaların büsbütün haricinde bırakabilir misiniz? Bakanlıkları bırakabilir misiniz, sonuç de onların bu süreçle ilgili muhtaçlık olduğu düzenlemeleri yerine getiriyorsunuz. bu biçimde parlamentoda bu yasama süreçlerinde hükümetin buradaki temsilinin nasıl olması gerektiğini tahminen bir daha gözden geçirmemiz gerekiyor.
Buradaki ikinci kıymetli bir mevzu bütçe teklifi diyoruz, ben bütçe hakkı dediğimiz vakit yalnızca parlamentoyu kastetmiyorum. Bütçeyi yapma hakkının yürütmede, denetleme hakkının yasamada olduğu külçeşidini mutlak surette bizim özümsememiz gerekiyor. Bütçenin bir hazırlanma bir de kontrol tarafı var. Bütçe hakkının yürütmede lakin denetleme hakkının da yasama da olduğu külçeşidini hızla yerleştirmemiz gerekiyor. TBMM Plan ve Bütçe Komitesi, biliyorsunuz yasamanın yüzde 75’i oradan geçiyor, anayasal tek komite. Nasıl tanım ediyor anayasa Plan Bütçe komisyonu’nu ‘40 üyeden oluşur en az 25 üye iktidar partisinden olur’ diyordu. Cumhurbaşkanlığı hükümet sistemi ile birlikte Plan Bütçe Komisyonu’nda bir iktidar kurulu olma hüviyeti ortadan kalktı ve şu anda öteki ihtisas kurullarında olduğu üzere bir daha anayasal bir kurul ancak parlamentodaki sandalye dağılımına nazaran bu şekilleniyor.
VARLIK FONU DENETLENİYOR
■ Türkiye Varlık Fonu (TVF) Parlamento kontrolünün haricinde kaldı, buna nasıl bakıyorsunuz?
Siz bir fon oluşturuyorsunuz ve oluşturmuş olduğunuz fon dünyada benzerleri olan, memleketler arası piyasalarda süreç yapmak üzere oluşturduğunuz bir fon. Biz nasıl devlette bir saydamlık ve şeff afl ık istiyorsak sizin de milletlerarası normlarda kabul edilmiş olan bir şeff afl ığı, saydamlığı ve hesap verilebilirliği bu fonlardan sağlamanız gerekiyor ancak her gün bir kadro siyasi partiler çıkacak sizin Sayıştay’ınızın kontrol yapmadığını, nazaranvini yerine getirmediğini yanlış davrandığını her gün söyleyecek ve daha sonra da daima olarak dövülen bir kurumun dışarıda kabul görmesini istiyorsunuz. Bugün yurt haricindeki kurumlarda dahil olmak üzere misal fonların hepsi bağımsız dış denetleme şirketleri tarafınca denetlenir. Denetlenmiyor denilen Türkiye Varlık Fonu bağımsız dış denetleme şirketi tarafınca denetlenmekte ve kontrol noktasında hiç bir sorun yok. İkincisi Türkiye Varlık Fonu’nun bağımsız dış kontrol şirketlerinin raporları üzerinden bir kontrol yapılarak Meclise sunulmak üzere bir rapor oluşturulmasına yönelik bir düzenleme yaptık. Hem milletlerarası bağımsız bir dış denetleme şirketinin kontrolü, dış kontrol raporu üzerinden yapılan bir kontrol hem iki raporun da bir arada Meclis’e sunulması ve Plan Bütçe Komisyonu’nda görüşmelerinin yapılması. bununla birlikte TVF’nin de periyodik olarak gelip Meclis Plan Bütçe Komisyonu’nda her yıl bir sunum yapması kelam konusu. Bu sunum hem de bir hesap vermedir. Hesap vermesine ait bir düzenleme getirildi. Pekala daha öteki ne yapabilirsiniz? Siz milletlerarası areneda süreç yapacak bir kurum oluşturduğunuz da sizin onun yasasını oluştururken yapmanız gereken düzenleme ne ise yapılmış. Senede bir defa olmak üzere Varlık Fonu’nun gelip plan bütçe komitesine hesap vermesi suretiyle bir kontrol sürece tamamlanmıştır.
PARLAMENTONUN AKTİFLİĞİNİ VE KONTROLÜNÜ GÖRMEMİZ LAZIM
■ Yeni sistemde maddelerin kalitesi konusu da tartışılıyor?
Geçmişten bugüne baktığımızda gelen maddelerin komitelerde neredeyse bir daha yazıldığını görürsünüz. Bu oluyor, bunu yasa kalitesinin düşüklüğü üzere algılamamak lazım, lakin burada doğal ki parlamentonun yasama süreçleri üstündeki aktifliğini ve kontrolünü görmemiz lazım. Şayet kurulda bir yasa üzerinde bu kadar fazlaca düzenleme yapılabiliyorsa bu da parlamentonun milletvekillerinin ortaya koyduğu katkının bir göstergesidir. Yanlış olan şey şu; üzerinde değişiklik yaptığınız vakit kalitesiz, değişiklik yapmazsanız kaliteli bu biçimde bir algı olabilir mi? Maddeyi yaptınız, gönderdiniz, parlamento karışmadı bu biçimde bütün kanunları geriye dönüp düzeltmek zorunda kalırsınız. Fakat yasama süreçlerinde parlamento katkısını net olarak ortaya koyarsa fazlaca daha kaliteli işler ortaya çıktığını görüyoruz. Burada yasama süreçlerinin kalitesini konuşurken torba kanun sorununu konuşmak lazım. Kod kanunlardan uzaklaşma problemini konuşmak lazım. O da maalesef iç tüzükten kaynaklanan bir meşakkat olarak ortaya çıkıyor. Maalesef muhalefet, muhalefet anlayışını yalnızca ve yalnızca kanunların geciktirilmesi meclisin çalıştırılmaması üzere algıladığı için de siz her birini başka farklı kod kanun yaptığınız takdirde gereksiniminiz olan 100 kanundan 10 adedini çıkaramazsınız bu da mecburen sizi bir torba yasa alışkanlığına yanlışsız gdolayıyor. Bundan kaynaklanan bir ekip sorunları konuşabiliriz ancak yalnızca Plan Bütçe Komisyonu’nda yeni teklifl er geldiğinde kümelerle paylaşılarak görüş alışverişinde bulunarak ilerleyebiliyorsunuz. Komite üyelerinden epey önemli takviye aldığımız oldu.
“KUVVETLER AYRILIĞINI DEĞİL BİRLİĞİNİ KONUŞMALIYIZ”
Parlamentonun da yasama kapasitesinin daha da güçlendirilmesi, insan kaynakları kapasitesinin güçlendirilmesi, bütün kurullardaki uzman altyapısının güçlendirilmesi, bütün komiteleri çalışır hale getirmek, dönüştürmek lazım. Bunun haricinde kuvvetler ayrılığı dediğimiz her kuvvet kendi başına bir iş yapsın kendi bakılırsav alanı içerisinde kalsın bu biçimde bir kuvvetler ayrılığından kelam edemezsiniz. Aslında kuvvetlerin birliğini konuşmak lazım. Kendi özerk yapıları ortasında birlikle oluşturacakları sinerji ile bu memlekete vereceklerini konuşmak lazım. Ancak biz maalesef kurumları birbirinden koparmak uğraşı ortasındayız.
TBMM Başkanvekili Süreyya Sadi Bilgiç, kuvvetler ayrılığı yerine kuvvetler birliğini konuşmak gerektiğini belirterek, “Aslında kuvvetlerin birliğini konuşmak lazım. Kendi özerk yapıları ortasında birlikle oluşturacakları sinerji ile bu memlekete vereceklerini konuşmak lazım. Ancak biz maalesef kurumları birbirinden koparmak uğraşı arasındayiz” dedi. Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sisteminde, yasama süreçlerinde bütçeyi yapma hakkının yürütmede, denetleme hakkının da yasamada olduğu gerçeğinin yerleştirilmesi gerektiğini kaydeden Bilgiç, Hükümetin yasama süreçlerindeki temsilinin de bir daha gözden geçirilmesi gereken bir başlık olduğuna dikkat çekti.
AK Parti Isparta Milletvekili TBMM Başkanvekili Süreyya Sadi Bilgiç, Ankara Temsilcimiz Maruf Buzcugil ve Parlamento Muhabirimiz Canan Sakarya’nın sorularını yanıtladı.
■ Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi ile ilgili bir tartışma sürüyor, yeni sistemin Parlamento ile alakaları noktasında değerlendirmeleriniz nelerdir?
Bugün Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi ile ilgili bir tartışma yaşıyoruz fakat biz nasıl bir sistem içerisinden çıktık, AK Parti son 20 yıl içerisinde yaptıklarını ve kazanımları görmek lazım. Son periyottaki tartışmalara baktığımızda baraj, köprü, otoyol üzere daima alt yapı üst yapı yatırımları üzerinden bir tartışmanın sürdüğünü görüyoruz ancak asıl bakılması gereken hakikaten Türkiye’de AK Parti periyodunda gerçekleyen ıslahatlar, bunları gerçek manada irdelemek lazım.
■ Mecliste bütçe süreci başlıyor şeff aflık hesap verebilirlik noktasındaki tenkitleri nasıl değerlendiriyorsunuz?
Türkiye’de AK Parti periyoduyla devletin şeffaflığı ve hesap verilebilirlik noktasında atılmış adımlar ve kamu maliyesini disipline etme açısından da yapılmış epeyce değerli ıslahatlar var lakin bunların hepsi hafızalardan çıktı gitti. 5018 Sayılı Kamu Mali İdaresi ve Denetim Kanunu diyoruz lakin buna niye gereksinim duyuldu, ıslahat niteliğindeki düzenlemeler nelerdi hesap verilebilirlik ismine neler yapıldı bunlar unutuldu.
KONTROL GENİŞ BİR ALANA YAYILDI
■ Vakit içerisinde tesirini kaybetmedi mi?
Tam aykırısı bütün sistem onun üzerine oturdu. 5018 Kamu Maliye İdaresi ve Denetim Kanunu bir defa dış kontrolü güçlendiren, mali disiplini en üst seviyeye taşıyan bir kanun oldu. 6085 Sayılı Sayıştay Kanunu ile de birleştirdiğinizde Türkiye’de kontrole tabi olmayan bütçe haricindeki bir epeyce yapı ortadan kaldırıldı. 110’un üzerinde fon vardı bu fonların sayısı 5’e kadar indirildi. bu türlü de kontrol fazlaca geniş bir alana yayılmış oldu. Bu da bütçe disiplinini sağladı. Ardından 6085 Sayılı Sayıştay Kanunu ile Sayıştay milletlerarası standartlara uygun bir biçimde kontrol yapar bir yapıya kavuştu. INTOSAI kuralları çerçevesinde bu raporları veriyor. 2006 yılına kadar mahalli yönetimlerin istatistikleri ile ilgili hiç bir şey paylaşılmıyordu. Bütçe istatistikleri 2006 yılından itibaren paylaşılır hale geldi. Sayıştay yalnızca 4 temel raporu Meclis’e sunar iken 2012’den itibaren kontrolünü yapmış olduğu bütün raporları kurum bazlı olarak Parlamentoya göndermeye başladı. 200’ün üzerinde rapor Meclis’e gönderilir hale geldi.
GEÇMİŞTE PARLAMENTOYU VESAYET ALTINA ALDILAR
■ Cumhurbaşkanlığı hükümet sistemine karşı muhalefet güçlendirilmiş parlamenter sistem çalışması yürütüyor. Sizce sistem değişikliği gerekiyor muydu?
Türkiye’de yıllardır parlamento değişik yapıların, kümelerin vesayeti altında tutuldu. Parlamenter sistemi geçmişten bugüne irdelediğiniz vakit Türkiye’deki bütün öbür anayasal kurumların, baskı kümelerinin yasama üzerinde önemli bir baskı kurduklarını görüyorsunuz. Bu ulusal iradenin üzerinde oluşturulan bir baskıdır ve ulusal iradeyi yok etmenin yolunu da parlamentoyu bir vesayet sistemi altında itibarsızlaştırma yolunu seçerek sürdürdüler. kimi bazı yargı kimi bazı asker ortaya çıktı, burada sivil toplum örgütlerini görürsünüz, sendikaları görürsünüz, basını görürsünüz, kanaat liderlerini görürsünüz lakin bunun içerisinde bir de siyasetin kendi ortasında oluşturduğu bir vesayet vardı, parlamento üzerinde. örneğin o periyotta cumhurbaşkanlarının parlamento üzerinde kurduğu vesayeti bugün artık hiç kimse konuşmuyor.
YENİ SİSTEMDE CUMHURBAŞKANI SORUMLU HALE GELDİ
İç tüzük çalışmasına gereksinim var
Eski sistemi düşünün; cumhurbaşkanının hiç bir sorumluluğu yok, yalnızca vatana ihanetten yargılayabileceğiniz bir cumhurbaşkanı, fakat bu cumhurbaşkanı Anayasa Mahkemesi üyelerini atıyor. O günkü ismiyle HSYK’ya üye ataması yapıyor, Danıştay’a üye ataması yapıyor. Geliyorsunuz yürütme tarafına ne kadar kuvvetli başbakan olursanız olun istediğiniz insanı bakan yapabiliyor muydunuz, istediğiniz insanı Merkez Bankasının başına getirebiliyor muydunuz? Üçlü kararnameye tabi olan hiç bir devlet memuru, bürokratı cumhurbaşkanın onayı olmadan atayamıyordunuz. Cumhurbaşkanının onayı olmadan kendi kabinenizi şekillendirip kuramıyordunuz. Bütün bu tasarrufl ardan dolayı cumhurbaşkanının rastgele bir sorumluluğu var mıydı? İstediği maddeyi veto ediyor, isterse anayasa mahkemesine isterse referanduma gdolayıyordu. Bu güce sahip miydi cumhurbaşkanları, sahipti, bir sorumluluk taşıyorlar mıydı, taşımıyorlardı. En çarpıcı örnek anayasa kitapçığının fırlatıldığı 2001 krizidir. Ülke fazlaca büyük bedeller ödedi, 21 banka battı. O günkü konjonktürde hükümetin ortağı üç parti bunun bedelini ödediler mi, ödediler hepsi parlamento haricinde kaldılar. Pekala, Cumhurbaşkanı o gün ne bedel ödedi? Türkiye’de aslında daima eleştirilen millete 5 yılda bir gidip hesap vermek zorunda olan öteki bir kurum var mıydı, yok. Lakin bugün cumhurbaşkanı da tıpkı noktaya geldi. Hem Türkiye’de siyasetin üstündeki vesayeti ortadan kaldırmış oldunuz lakin bunun karşılığında cumhurbaşkanı da hem Meclis’te aziz divana gönderilebilecek biçimde yargılanabilir hale geldi tıpkı vakitte en çok iki devir seçilebilir hale geldi.
Bir kez işin özüne baktığınızda tahminen parlamentoda yeni sistemle birlikte yasama yürütme bağlantılarında hem yazılı olan birebir vakitte yazılı olmayan bir ekip kuralların oluşturulması iç tüzük çalışmasının önemli bir halde bir daha yapılması lazım.
“DENETİM İÇİN YENİ DÜZENEĞE MUHTAÇLIK YOK”
■ Sizce kontrol konusunda yeni sistemlere gereksinim var mı?
hiç bir yeni sisteme muhtaçlık yok yalnızca ve yalnızca bugün her insanın dediğinin bilakis dünyanın en kaliteli kontrol sistemlerinden bir adedidir. Sayıştay son derece önemli bir kontrol fonksiyonunu yerine getiriyor ve büsbütün de memleketler arası kontrol standartlarında bu işi yapıyor. Ancak anayasaya nazaran kesin hesap kanunları Meclis’e geldiğinde bütçe kanunlarıyla birlikte görüşülüyor lakin Sayıştay’ın raporları fazlaca daha evvel parlamentoya geldiği için Plan ve Bütçe Komitesi bünyesinde bir daimi kesin hesap alt kurulu oluşturularak bu raporların burada epeyce daha derinlemesine ele alınmalı. Bu, parlamentoda 8-10 yıldır konuştuğumuz bir problem. Bu kıymetlidir ve bunun yapılması gerekir. Bütçe görüşmelerinde kesin hesap kanununa gereken ilgi alaka yakalanamayabilir.
“PLAN BÜTÇE, ARTIK İKTİDAR KOMİTESİ DEĞİL”
■ Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi’nin daha uyguna gitmesi için neler yapılması gerekiyor?
Bugün artık Cumhurbaşkanlığı yalnızca ve yalnızca Meclis’e bütçe teklifini gönderebilir hale geldi. Yalnızca bütçe teklifini gönderebiliyor. Yasama süreçlerinin geçmişten bugüne baktığınızda şimdi yüzde 99’unun hükümetlerin vatandaşa vermiş olduğu kelamlar doğrultusunda, daha süratli daha randımanlı çalışabilmelerine imkân verecek altyapılar oluşturulmasıdır. bu biçimde bir gerçeklik ortadayken siz hükümeti çalışmaların büsbütün haricinde bırakabilir misiniz? Bakanlıkları bırakabilir misiniz, sonuç de onların bu süreçle ilgili muhtaçlık olduğu düzenlemeleri yerine getiriyorsunuz. bu biçimde parlamentoda bu yasama süreçlerinde hükümetin buradaki temsilinin nasıl olması gerektiğini tahminen bir daha gözden geçirmemiz gerekiyor.
Buradaki ikinci kıymetli bir mevzu bütçe teklifi diyoruz, ben bütçe hakkı dediğimiz vakit yalnızca parlamentoyu kastetmiyorum. Bütçeyi yapma hakkının yürütmede, denetleme hakkının yasamada olduğu külçeşidini mutlak surette bizim özümsememiz gerekiyor. Bütçenin bir hazırlanma bir de kontrol tarafı var. Bütçe hakkının yürütmede lakin denetleme hakkının da yasama da olduğu külçeşidini hızla yerleştirmemiz gerekiyor. TBMM Plan ve Bütçe Komitesi, biliyorsunuz yasamanın yüzde 75’i oradan geçiyor, anayasal tek komite. Nasıl tanım ediyor anayasa Plan Bütçe komisyonu’nu ‘40 üyeden oluşur en az 25 üye iktidar partisinden olur’ diyordu. Cumhurbaşkanlığı hükümet sistemi ile birlikte Plan Bütçe Komisyonu’nda bir iktidar kurulu olma hüviyeti ortadan kalktı ve şu anda öteki ihtisas kurullarında olduğu üzere bir daha anayasal bir kurul ancak parlamentodaki sandalye dağılımına nazaran bu şekilleniyor.
VARLIK FONU DENETLENİYOR
■ Türkiye Varlık Fonu (TVF) Parlamento kontrolünün haricinde kaldı, buna nasıl bakıyorsunuz?
Siz bir fon oluşturuyorsunuz ve oluşturmuş olduğunuz fon dünyada benzerleri olan, memleketler arası piyasalarda süreç yapmak üzere oluşturduğunuz bir fon. Biz nasıl devlette bir saydamlık ve şeff afl ık istiyorsak sizin de milletlerarası normlarda kabul edilmiş olan bir şeff afl ığı, saydamlığı ve hesap verilebilirliği bu fonlardan sağlamanız gerekiyor ancak her gün bir kadro siyasi partiler çıkacak sizin Sayıştay’ınızın kontrol yapmadığını, nazaranvini yerine getirmediğini yanlış davrandığını her gün söyleyecek ve daha sonra da daima olarak dövülen bir kurumun dışarıda kabul görmesini istiyorsunuz. Bugün yurt haricindeki kurumlarda dahil olmak üzere misal fonların hepsi bağımsız dış denetleme şirketleri tarafınca denetlenir. Denetlenmiyor denilen Türkiye Varlık Fonu bağımsız dış denetleme şirketi tarafınca denetlenmekte ve kontrol noktasında hiç bir sorun yok. İkincisi Türkiye Varlık Fonu’nun bağımsız dış kontrol şirketlerinin raporları üzerinden bir kontrol yapılarak Meclise sunulmak üzere bir rapor oluşturulmasına yönelik bir düzenleme yaptık. Hem milletlerarası bağımsız bir dış denetleme şirketinin kontrolü, dış kontrol raporu üzerinden yapılan bir kontrol hem iki raporun da bir arada Meclis’e sunulması ve Plan Bütçe Komisyonu’nda görüşmelerinin yapılması. bununla birlikte TVF’nin de periyodik olarak gelip Meclis Plan Bütçe Komisyonu’nda her yıl bir sunum yapması kelam konusu. Bu sunum hem de bir hesap vermedir. Hesap vermesine ait bir düzenleme getirildi. Pekala daha öteki ne yapabilirsiniz? Siz milletlerarası areneda süreç yapacak bir kurum oluşturduğunuz da sizin onun yasasını oluştururken yapmanız gereken düzenleme ne ise yapılmış. Senede bir defa olmak üzere Varlık Fonu’nun gelip plan bütçe komitesine hesap vermesi suretiyle bir kontrol sürece tamamlanmıştır.
PARLAMENTONUN AKTİFLİĞİNİ VE KONTROLÜNÜ GÖRMEMİZ LAZIM
■ Yeni sistemde maddelerin kalitesi konusu da tartışılıyor?
Geçmişten bugüne baktığımızda gelen maddelerin komitelerde neredeyse bir daha yazıldığını görürsünüz. Bu oluyor, bunu yasa kalitesinin düşüklüğü üzere algılamamak lazım, lakin burada doğal ki parlamentonun yasama süreçleri üstündeki aktifliğini ve kontrolünü görmemiz lazım. Şayet kurulda bir yasa üzerinde bu kadar fazlaca düzenleme yapılabiliyorsa bu da parlamentonun milletvekillerinin ortaya koyduğu katkının bir göstergesidir. Yanlış olan şey şu; üzerinde değişiklik yaptığınız vakit kalitesiz, değişiklik yapmazsanız kaliteli bu biçimde bir algı olabilir mi? Maddeyi yaptınız, gönderdiniz, parlamento karışmadı bu biçimde bütün kanunları geriye dönüp düzeltmek zorunda kalırsınız. Fakat yasama süreçlerinde parlamento katkısını net olarak ortaya koyarsa fazlaca daha kaliteli işler ortaya çıktığını görüyoruz. Burada yasama süreçlerinin kalitesini konuşurken torba kanun sorununu konuşmak lazım. Kod kanunlardan uzaklaşma problemini konuşmak lazım. O da maalesef iç tüzükten kaynaklanan bir meşakkat olarak ortaya çıkıyor. Maalesef muhalefet, muhalefet anlayışını yalnızca ve yalnızca kanunların geciktirilmesi meclisin çalıştırılmaması üzere algıladığı için de siz her birini başka farklı kod kanun yaptığınız takdirde gereksiniminiz olan 100 kanundan 10 adedini çıkaramazsınız bu da mecburen sizi bir torba yasa alışkanlığına yanlışsız gdolayıyor. Bundan kaynaklanan bir ekip sorunları konuşabiliriz ancak yalnızca Plan Bütçe Komisyonu’nda yeni teklifl er geldiğinde kümelerle paylaşılarak görüş alışverişinde bulunarak ilerleyebiliyorsunuz. Komite üyelerinden epey önemli takviye aldığımız oldu.
“KUVVETLER AYRILIĞINI DEĞİL BİRLİĞİNİ KONUŞMALIYIZ”
Parlamentonun da yasama kapasitesinin daha da güçlendirilmesi, insan kaynakları kapasitesinin güçlendirilmesi, bütün kurullardaki uzman altyapısının güçlendirilmesi, bütün komiteleri çalışır hale getirmek, dönüştürmek lazım. Bunun haricinde kuvvetler ayrılığı dediğimiz her kuvvet kendi başına bir iş yapsın kendi bakılırsav alanı içerisinde kalsın bu biçimde bir kuvvetler ayrılığından kelam edemezsiniz. Aslında kuvvetlerin birliğini konuşmak lazım. Kendi özerk yapıları ortasında birlikle oluşturacakları sinerji ile bu memlekete vereceklerini konuşmak lazım. Ancak biz maalesef kurumları birbirinden koparmak uğraşı ortasındayız.