TerraNova
New member
TÜRK Patent ve Marka Kurumu (TÜRKPATENT) Lideri Prof. Habip Asan, “Gündem Özel” sohbetimizde sorularımızı yanıtlarken, “Patent ve marka tescili, mamüllerin ve hizmetlerin, hak sahibine ve topluma fayda-kazanç sağlayacak biçimde üretilmesi ve dağıtılması yolundaki değerli adımların başında geliyor. Tescilsiz çıkılan yolda emeklerin ve yapılan harcamaların boşa gitmesi kaçınılmaz olabilir” dedi. Prof. Asan, müracaat sahiplerinin ön araştırma yaparak vakit, emek ve maddi kayıpların önüne geçmesi davetinde bulundu.
Türk Patent ve Marka Kurumu Lideri Prof. Habip Asan’a sorularımız ve cevapları şu biçimde:
TEKNİK VE EKONOMİK ÜSTÜNLÜK SAĞLAR
● Bir esere, hizmete patent ve marka tescili almak, o esere, hizmete bulunduğu ülkede, dünyada ne katıyor? Patent ve marka tescili almadan yola çıkan, eser geliştiren, marka yaratanların başına neler geliyor?
Patent ve marka tescili, mamüllerin yahut hizmetlerin taklitlerinden korunarak, hak sahibine ve topluma yarar ve çıkar sağlayacak biçimde üretilmesi, çoğaltılması ve dağıtılması yolundaki en değerli adımların başında geliyor.
Patent, sahibine maddi ve manevi menfaatler sağlayan özel hukuka ait bir haktır. Patent sistemi, bir buluşun topluma açıklanması karşılığında, sonlu bir süre ve alındığı ülke ortasında patent sahibine, üçüncü şahıslar tarafınca buluşun müsaadesiz olarak üretilmesini, satılmasını, kullanılmasını yahut ithal edilmesini engelleme hakkı sunuyor.
Kelam konusu buluşun sağladığı ekonomik yararlardan yalnızca patent sahibinin yaralanmasına imkân vererek, teknik ve ekonomik üstünlük kazanmasını sağlar.
Mülkiyet hakkı sağladığı için ticarileştirme faaliyetlerine mevzu olabilir, ticari bir meta üzere alınıp satılabilir.
Lisans verilmesi yoluyla öteki bireylere hak tanıma imkânı verir. Buluş sahibi buluşunu kendisi kullanırken, ekonomik fayda karşılığında diğerlerine da kelam konusu hakkı kullandırma hakkını elinde fiyat. Taklit edilmesi halinde hukuksal ve cezai her türlü yasal imkânın kullanılmasına imkân verir.
Patent, değişen teknolojinin üretimini ve yayılmasını teşvik eden araçlardan biridir. Teknolojik gelişimin teşvikinde endüstricinin, yatırımcının ve üreticinin önünü açmada kilit rol oynar.
Fikri ve sınai mülkiyet haklarının buluş sahipleri için sağladığı avantajlar, yurt dışı pazar hissesini artırmak ismine değerlidir. Memleketler arası rekabette sağladığı müdafaa ve pazar gücü değerlidir.
Ülkelerin ekonomik olarak gelişmesinde, teknolojiye dair buluşların yapılması, patentlerin alınması, buluşların endüstriye aktarılması ve bu teknolojilerin öteki ülkelere pazarlanması kritik ehemmiyet arz eden süreçlerdir.
Marka tescili, tescil sahibine münhasır yetkiler sağlar. Tescilin en değerli yararı, tescil sahibinin müsaadesi olmaksızın markanın öbürleri tarafınca kullanması yahut taklidi halinde, bu kullanımların marka sahibi tarafınca engellenebilmesidir. Bu tipten haksız kullanımların oluşması halinde marka hak sahibinin marka hakkına tecavüz sebebi öne sürülerek dava açma, maddi ve manevi tazminat talep etme hakkı bulunuyor. Dava yolu ile önlem sonucu aldırılması yahut markayı taşıyan eserlere el koyulması kelam konusu olabiliyor. Ayrıyeten, marka tescil sahibi markasını diğerine devredebilmekte yahut lisansa yoluyla kullanmasına müsaade verebiliyor.
Tescilsiz çıkılan yolda emeklerin ve yapılan tüm harcamaların boşa gitmesi durumu ile karşı karşıya kalınması kaçınılmaz olabilir.
ÖN ARAŞTIRMA YAPIN
● Patent ve marka tescilinde süreç nasıl işliyor? Bir eserin, hizmetin, fikrin patent almaya hak kazanması için hangi özellikleri taşıması gerekiyor? TÜRKPATENT, patent vereceği eserin, fikrin, hizmetin daha evvel oburu tarafında geliştirilip geliştirilmediğinden nasıl emin olabiliyor? Bunun için bir sorgulama merkezi var mı?
Patent müracaatları ve daha sonrası süreçler TÜRKPATENT’in Elektronik Müracaat Sistemi EPATS’a e-Devlet yolu ile girilerek gerçekleştiriliyor. Müracaata ait süreçler, 6769 sayılı Sınai Mülkiyet Kanunu kararları uyarınca yürütülüyor.
Müracaat sırasında, mevzuata bakılırsa hazırlanmış bilgi ve evraklar sisteme yükleniyor.
Hali inceleme sürecinden geçirilerek müracaat sahibi kısa müddette bilgilendiriliyor.
daha sonrasında müracaat sahibinin talebi üzerine araştırma raporu düzenleniyor.
Araştırma sürecinde, patent müracaatının yapıldığı tarihtilk evvel dünyada bu müracaata benzeri tüm patent, her türlü yazılı ve kelamlı doküman ve yayınlar araştırılarak listeleniyor.
Müracaat sahibi, araştırma raporunun bildiriminden daha sonra inceleme talebinde bulunabilir. Araştırma raporuna ait görüşlerini sunabilir ve tarifname, istem yahut fotoğraflarda, müracaatın birinci kapsamını aşmayacak biçimde değişiklikler yapabilir.
İnceleme raporu, müracaat konusunun araştırma raporunda listelenen emsal dokümanlardan farklı olup olmadığını ve müracaatın patentlenebilirlik kriterlerini sağlayıp sağlamadığını ortaya koyan son rapordur. İnceleme kararında müracaata patent verilip verilemeyeceğine karar verilir, karar müracaat sahibine bildirilir ve bültende yayımlanır.
Yayımdan daha sonra patent sahibi tarafınca talep edilmesi halinde patent dokümanı düzenlenerek gönderilir.
Patent süreci ortalama olarak 3-4 yıl sürebiliyor. Bu süreç son senelerda giderek kısalıyor.
Bir buluşun patentle korunabilmesi için yenilik, buluş basamağı ve endüstriye uygulanabilirlik kriterlerini sağlaması gerekiyor. Yalnızca yeni, buluş basamağı içeren ve endüstriye uygulanabilir olan teknik geliştirmelere patent veriliyor. Yenilik, patent müracaat tarihindilk evvel buluşun kamuya açıklanmamış olması manasına gelir. Buluş basamağı; buluşun, ilgili olduğu teknik alanda uzman bir kişi tarafınca tekniğin bilinen durumundan aşikâr bir biçimde çıkarılamayacak nitelikte olması manasına geliyor. Endüstriye uygulanabilirlik, buluşun tarım dâhil endüstrinin rastgele bir kolunda üretilebilir, uygulanabilir yahut kullanılabilir nitelikte olması manasına gelir.
Patentin müracaat tarihindilk evvel buluş konusunda dünyanın rastgele bir yerinde erişilebilir her türlü bilgi araştırılıyor. Buluş konusuna misal eserin daha evvel oburu tarafınca geliştirildiği tespit edilirse, müracaat sahibine bildirilir. Bu hususta yanlışa düşmeyi önceleyecek sorgulama merkezi iki taraflıdır. Birincisi, müracaat sahibi buluşunun ve misal olduğu düşünülen dokümanın yanlış değerlendirildiğini düşünüyorsa, araştırma raporuna karşı itirazını ya da inceleme raporu bildirimine karşı yanıtını bildirebiliyor. İkincisi, üçüncü bireyler patent müracaatına husus olan buluşun patent verilebilirliğine ait görüşlerini ya da araştırma raporuna ait görüşlerini sunabiliyor. Patent sonucunın Bültende yayımlanmasından itibaren altı ay ortasında kelam konusu patente itiraz edebilir.
Müracaat sahiplerinin yapacakları ön araştırma; vakit, emek ve maddi kayıplarının önüne geçilmesi açısından kıymetli.
Bunun için, TÜRKPATENT’in online araştırma data tabanının yanı sıra; Avrupa Patent Ofisi’nin (EPO), Dünya Fikri Mülkiyet Teşkilatı’nın (WIPO), ABD Patent ve Marka Ofisi’nin (USPTO) online patent araştırma bilgi tabanlarından faydalanılabilir.
Marka tescil müracaatları e-devlet platformundan büsbütün ve yalnızca elektronik yapılabiliyor. 6769 sayılı Sınai Mülkiyet Kanununun (SMK) 5’inci unsuru uyarınca, evvela marka olabilme şartlarını sağlayıp sağlamadığı inceleniyor. Uygun görülen müracaatlar, resmi Marka Bülteninde yayımlanıyor ve 2 aylık itiraz müddetine açılıyor.
İtiraz edilmeyen müracaatların tesciline karar veriliyor. Her marka başvurusu internet sitemizde erişime açık biçimde bulunan marka araştırma ve takip sistemi üzerinden sorgulanabiliyor. Bu yolla birebir marka için daha evvel başvurusu yapılmış yahut tescil edilmiş bir markanın olup olmadığı görülebiliyor.
BULUŞU MUHAFAZANIN EN DÜZGÜN YOLU PATENTTEN GEÇER
● Esere, fikre, geliştirilen hizmete patent alındıktan, marka tescili yaptırıldıktan daha sonra, “Artık başım rahat” demek mümkün olabiliyor mu? Patent ve marka tescili sahibi olmak eseri, fikri, bulunduğu ülkede yüzde 100 koruyabiliyor mu?
Bir buluşunuz varsa onu koruyabilmenin en gerçek yolu patentini almaktan geçer. Tüzel olarak hak sav edebilmek ve müsaadesiz kullanımları durdurabilmek için yapılması gereken hakların en somut olarak tespitini sağlayan patent müracaatında bulunmaktır. Zira yalnızca patent başvurusu ile buluşun yeni olup olmadığı yani öncesinden diğer biri tarafınca bulunup bulunmadığı anlaşılabiliyor.
2017 yılında yürürlüğe giren 6769 sayılı Sınai Mülkiyet Kanunu ile bir arada patent tesciliyle sağlanan haklar daha somut ve bariz hale geldi. Fikri ve Sınai Haklar Mahkemeleri’nin de oluşturulması ve işlerliğe kavuşturulmasıyla birlikte türel ihtilafl arda karşılaşılan süreçler daha az maliyet ve daha kısa mühletler ortasında sonuçlandırılmaya başlandı. Patent hakkına tecavüz edilmesi durumunda açılabilecek davalar, tecavüz sebebiyle oluşan maddi manevi zararın tazmini ve ihtiyati önlemler bedellendiriliyor.
Öte yandan, marka müdafaa mühleti müracaat tarihinden itibaren 10 yıl olup 10’ar yıllık periyotlarla tescilin yenilenmesi halinde uzatılabiliyor.
Kurumumuz, daha evvel tescil edilmiş bir markanın birebiri için yapılan marka müracaatlarını reddediyor. Lakin tescil sistemi, AB düzenlemelerine de benzeri biçimde evvelki marka tescil hak sahiplerinin yeni yapılan marka müracaatlarını da takip ederek itiraz etmesi üzerine kurulmuştur. Markanın tescili daha sonrasında tescil sahiplerinin, kurumumuza yapılan ve yayımlanan marka müracaatlarını takip ederek gerektiğinde itiraz haklarını kullanmaları kıymetlidir. Marka tescilinden doğan hakların kullanması şikayete tabidir. Tescilli bir markanın taklit edilmesi durumunda tescil sahibinin isimli makamlara müracaatta bulunması gerekiyor.
MARKA TESCİLİNDE KAMU TERTİP, AHLAK VE DİNİ BEDELLERE DE BAKILIR
● Bir eser, hizmet ve fikre marka tescili verilirken hangi kriterler üzerinde duruluyor? Marka konusunda mükerrerlikleri benzerlikleri önleyecek bir sistem kelam konusu mu?
Marka, bir teşebbüsün mallarının yahut hizmetlerinin öteki teşebbüslerin mallarından yahut hizmetlerinden ayırt edilmesini sağlaması ve marka sahibine sağlanan müdafaanın konusunun açık ve kesin olarak anlaşılmasını sağlayabilecek biçimde sicilde gösterilebilir olması koşuluyla kişi isimleri dâhil sözcükler, haller, renkler, harfl er, sayılar, sesler ve malların yahut ambalajlarının biçimi olmak üzere her tıp işaretten oluşabilir.
Marka müracaatlarının tescil edilebilir olup olmadıkları SMK’nın 5’inci ve 6’ncı hususu kapsamında yapılan inceleme kararında ortaya çıkıyor. Kanunun 5’inci hususu kapsamında yapılan incelemede, markanın tescil edilecek olan mal/hizmetler için ayırt edici olması, direkt tanımlayıcı olmaması, dini bedellere, kamu nizamı yahut genel ahlaka muhalif olmaması üzere kriterler açısından bedellendiriliyor. Başvurusu yapılan markanın, daha evvel tescil edilen bir marka ile tıpkı yahut ayırt edilemeyecek derecede misal olup olmadığı da inceleniyor. Daha evvel tıpkı markanın tescil olması halinde müracaat direkt reddediliyor. Bu kriterleri sağlayan marka müracaatları yayımlanıyor ve 2 aylık yasal itiraz mühleti boyunca üçüncü bireylere itiraz hakkı tanınıyor. Yapılan bu itirazların genel öne sürülen nedenini ise markalar ortası benzerlik oluşturuyor. İtirazlar sunulan savunma ve savlar kapsamında incelenerek bedellendiriliyor. İtirazın kesin reddi kelam konusu olursa markanın tesciline karar veriliyor. Markalar ortası benzerlik kriterlerini husus alan Kurumumuz içtihatları, mahkeme ve Yargıtay kararlarını içerir inceleme kılavuzları internet sitemizde erişime açık bulunuyor.
TÜRKPATENT Milletlerarası seviyede hizmet veriyor
● Patent ve marka tescili sistemimiz gelişmiş ülkelerle karşılaştırıldığında dünyada ne seviyede bulunuyor? Bunda 10-15-20 yıl öncesine nazaran ne çeşit değişim ve gelişmeler yaşandı?
Ülkemizde sınai mülkiyet alanındaki birinci yasal düzenlemeler 1870’li senelerda ihdas edilmiş olmakla birlikte, 1994 yılında Türk Patent ve Marka Kurumu’nun (eski ismiyle Türk Patent Enstitüsünün) kurulmasıyla birlikte, idari, teknik, yasal düzenlemeler ile uygulamadaki gelişmeler bakımından büyük bir ivme yakalandı. Dünya Fikri Mülkiyet Teşkilatının son bilgilerine bakılırsa (2019 yılı), Türkiye dünyada; patent müracaatında 14. sırada yer alıyor. Bundan 20 yıl evvel ülkemiz 43. sırada yer alıyordu. Patent tescil istatistiklerine nazaran ise, ülkemiz dünyada 16. sırada yer alıyor. 20 yıl evvel 63. sırada yer alıyorduk. Türk sınai mülkiyet tarihi açısından bir dönüm noktası olan Sınai Mülkiyet Kanununun 2017 yılı başında yürürlüğe girmesi ve fi kri mülkiyet farkındalığının artırılması için yapılan çalışmalar kararı, gelişmiş ülkelerle karşılaştırıldığımızda sıralamamız giderek yükseliş gösterdi. Kurumumuz, patent süreçleri ortasında en değerli süreç adımları olan araştırma ve inceleme faaliyetlerini yerine getirmek için kaynak ve kapasite yetersizliği niçiniyle 2000’li yılların başında yurtharicindeki ofi slerden hizmet alıyordu. 2012-2016 Stratejik Planımızda yer alan amaç doğrultusunda kademeli olarak artan kapasitemizle bir arada 2016 yılından itibaren yerli patent müracaatlarının tamamının araştırma ve inceleme raporları kurumumuz tarafınca hazırlanmaya başlandı. 2016 yılında TÜRKPATENT’in WIPO nezdinde Memleketler arası Araştırma ve İnceleme Otoritesi olarak atanması, ülkemizin patent alanında milletlerarası platformda son periyotta gerçekleştirdiği en kıymetli icraatlarden birisi oldu. Geçmiş senelerda, patent müracaatlarının araştırma inceleme süreçleri için yurtharicindeki ofi slerden hizmet alan Türk Patent ve Marka Kurumu, bugün prestijiyle milletlerarası seviyede hizmet veren bir kuruma dönüştü. Türkiye’nin sınai mülkiyet alanında uzman kurumu olan TÜRKPATENT’in, bu alanda dünyadaki en ehil ve etkin kurumlar içinde yer alıyor.
‘Buluş yapan bayanlar ligi’nde dünya 4’üncüsüyüz
● Türk Patent ve Marka Kurumu’nun dünyadaki benzeri kuruluşlar içinde yeri nedir? Dünya Fikri Mülkiyet Teşkilatı’nda TÜRKPATENT’in tartısı nasıl?
TÜRKPATENT 1996 yılında Patent İşbirliği Antlaşmasına (PCT) taraf olarak tek bir müracaat ile birden çok ülkeye birebir anda müracaat yapma imkânı sağlayan PCT sistemine dâhil oldu. Ayrıyeten Türkiye 2000 yılından beri Avrupa Patent Kontratına de taraftır. 2016 yılında TURKPATENT’in Dünya Fikri Mülkiyet Teşkilat (WIPO) nezdinde Milletlerarası Otorite olarak atanması, milletlerarası alandaki en değerli başarılardan biridir. Birleşmiş Milletlere bağlı Dünya Fikri Mülkiyet Teşkilatı nezdinde günümüzde sadece 23 ofisin PCT memleketler arası otorite yetkinliği bulunuyor. 2020 yılında memleketler arası araştırma ve ön inceleme rapor sayısını artırarak en çok rapor düzenleyen birinci 10 otorite ortasına girmeyi başardık. (EPO, Çin, Japonya, Kore Cumhuriyeti, ABD, Rusya Federasyonu, Kanada, Avustralya, Hindistan ve Türkiye). Dünya Fikri Mülkiyet Göstergeleri Raporuna nazaran dünyada en çok memleketler arası patent başvurusu yapılan birinci 20 kuruma bakıldığında 17 yüksek gelirli ülkeyi ve Çin, Hindistan ve Türkiye olmak üzere üç orta gelirli ülkeyi içerdiği görülüyor. 2015-2019 periyodunda birinci 50’de yer alan üç orta gelirli ülkeden biri Türkiye’dir. Ülke sıralamalarında kıymetli bir öteki istatistik ise buluş yapanlar içinde bayanların hissesidir. 2020 listesinde Türkiye yüzde 19.3 oranı ile dünyada 4. sırada yer alıyor.
WIPO’DA GRUP-B ÜLKELERİ İLE TIPKI GRUPTAYIZ
2020 yılında Türkiye tüm müracaatların yüzde 99.7’sini elektronik ortamda alındı. Dünyada elektronik müracaatların oranlarına bakıldığında Türkiye, İsrail, Singapur ve ABD’nin, 2020’de neredeyse tüm PCT müracaatlarını elektronik olarak aldığı görülüyor. TÜRKPATENT, Avrupa Patent Tertibindeki sınai mülkiyet kurumları içinde da önde gelen ofisler içinde bulunuyor. Avrupa Patent Tertibinin Teknik ve Operasyonel Dayanak Komitesi başkanlığını uzun bir müddetdir yürütüyorum. Türkiye WIPO tarafınca yönetilen fikri ve sınai mülkiyet alanında düzenlemeler içeren 21 milletlerarası muahedeye taraftır. WIPO’da Grup-B üyesi ülkeleri ile tıpkı kümede yer alıyoruz.
Patent ve marka tescilinde artış sürdürülebilir kalkınma göstergesi
● Türkiye, dünya patent ve marka tescili liginde hangi seviyelerde bulunuyor? Patent ve marka tescili sayılarının artması, ülkemiz için neyi söz ediyor?
Patent ve faydalı model sayılarındaki artış incelendiğinde son senelerda ülkemizdeki şirket ve girişimcilerin atağa geçmiş olduğu sayısal datalarla de doğrulanabiliyor. 2017 yılında yürürlüğe giren Sınai Mülkiyet Kanunu’nun akabinde üniversitelerdeki patent potansiyelinin de harekete geçtiği ve yükseköğretim kurumlarının patent faaliyetlerinde de artış kaydedildiği görülüyor. Dünya Fikri Mülkiyet Teşkilatı (WIPO) tarafınca yayımlanan Dünya Fikri Mülkiyet Göstergeleri Raporuna göre Türkiye, tasarım müracaatlarında 6’ncı, marka müracaatlarında 8’inci, patent müracaatlarında 14’üncü sırada yer alıyor, genel performans açısından dünyadaki birinci on ülke ortasına giriyor. Fikri mülkiyet haklarının yeniliklerinin sahiplerine verilen haklar olduğu dikkate alındığında, dünyada en çok yenilik üreten ülkeler içinde anılmak, gelişmişlik seviyesi, bilgiye ve teknolojiye sahip olma, onu kullanma ve geliştirme yetenekleri ile muadil bir mana taşıyor. Patent ve marka tescili sayılarının artması, ülkemiz endüstrisi ve teknolojisinin gelişmenini tanımlamanın yanı sıra sürdürülebilir kalkınma açısından da değerli bir göstergedir.
Memleketler arası patent müracaatlarında 11’inciyiz
● COVID-19 krizi süreci ülkemizdeki girişimcilerin, fi kri olanları, hizmet geliştirenlerin patent ve marka tescil adımlarını nasıl etkiledi? Müracaatlarda, müsaadelerde aksama kelam konusu oldu mu?
2020 yılında ortaya çıkan COVID-19 salgını sürecinde Kurumumuzun tüm hizmetleri kesintisiz devam etti. Kurum çalışanının tamamına yakınının uzaktan çalıştığı salgın devrinde bariz bir verimlilik artışı yaşandı. COVID-19 salgını sebebiyle biroldukca ülkede sınai mülkiyet müracaatlarında düşüşler yaşanmasına karşın, 2020 yılında Türkiye’de bundan evvelki yıla göre yerli patent müracaatlarında yüzde 1, yerli faydalı model müracaatlarında yüzde 23, marka müracaatlarında yüzde 27, tasarım müracaatlarında ise yüzde 7 artış oldu. 2020 yılında Türkiye orijinli 1705 milletlerarası patent başvurusu, 1885 milletlerarası marka başvurusu ve 524 milletlerarası tasarım başvurusu yapıldı. Bu sayılarla Türkiye memleketler arası patent müracaatlarında 11’inci, memleketler arası marka müracaatlarında 11’inci ve memleketler arası tasarım müracaatlarında 10’uncu sırada yer almayı başardı.
Türkiye’de fonların portföy paha haritası
Türk Patent ve Marka Kurumu Lideri Prof. Habip Asan’a sorularımız ve cevapları şu biçimde:
TEKNİK VE EKONOMİK ÜSTÜNLÜK SAĞLAR
● Bir esere, hizmete patent ve marka tescili almak, o esere, hizmete bulunduğu ülkede, dünyada ne katıyor? Patent ve marka tescili almadan yola çıkan, eser geliştiren, marka yaratanların başına neler geliyor?
Patent ve marka tescili, mamüllerin yahut hizmetlerin taklitlerinden korunarak, hak sahibine ve topluma yarar ve çıkar sağlayacak biçimde üretilmesi, çoğaltılması ve dağıtılması yolundaki en değerli adımların başında geliyor.
Patent, sahibine maddi ve manevi menfaatler sağlayan özel hukuka ait bir haktır. Patent sistemi, bir buluşun topluma açıklanması karşılığında, sonlu bir süre ve alındığı ülke ortasında patent sahibine, üçüncü şahıslar tarafınca buluşun müsaadesiz olarak üretilmesini, satılmasını, kullanılmasını yahut ithal edilmesini engelleme hakkı sunuyor.
Kelam konusu buluşun sağladığı ekonomik yararlardan yalnızca patent sahibinin yaralanmasına imkân vererek, teknik ve ekonomik üstünlük kazanmasını sağlar.
Mülkiyet hakkı sağladığı için ticarileştirme faaliyetlerine mevzu olabilir, ticari bir meta üzere alınıp satılabilir.
Lisans verilmesi yoluyla öteki bireylere hak tanıma imkânı verir. Buluş sahibi buluşunu kendisi kullanırken, ekonomik fayda karşılığında diğerlerine da kelam konusu hakkı kullandırma hakkını elinde fiyat. Taklit edilmesi halinde hukuksal ve cezai her türlü yasal imkânın kullanılmasına imkân verir.
Patent, değişen teknolojinin üretimini ve yayılmasını teşvik eden araçlardan biridir. Teknolojik gelişimin teşvikinde endüstricinin, yatırımcının ve üreticinin önünü açmada kilit rol oynar.
Fikri ve sınai mülkiyet haklarının buluş sahipleri için sağladığı avantajlar, yurt dışı pazar hissesini artırmak ismine değerlidir. Memleketler arası rekabette sağladığı müdafaa ve pazar gücü değerlidir.
Ülkelerin ekonomik olarak gelişmesinde, teknolojiye dair buluşların yapılması, patentlerin alınması, buluşların endüstriye aktarılması ve bu teknolojilerin öteki ülkelere pazarlanması kritik ehemmiyet arz eden süreçlerdir.
Marka tescili, tescil sahibine münhasır yetkiler sağlar. Tescilin en değerli yararı, tescil sahibinin müsaadesi olmaksızın markanın öbürleri tarafınca kullanması yahut taklidi halinde, bu kullanımların marka sahibi tarafınca engellenebilmesidir. Bu tipten haksız kullanımların oluşması halinde marka hak sahibinin marka hakkına tecavüz sebebi öne sürülerek dava açma, maddi ve manevi tazminat talep etme hakkı bulunuyor. Dava yolu ile önlem sonucu aldırılması yahut markayı taşıyan eserlere el koyulması kelam konusu olabiliyor. Ayrıyeten, marka tescil sahibi markasını diğerine devredebilmekte yahut lisansa yoluyla kullanmasına müsaade verebiliyor.
Tescilsiz çıkılan yolda emeklerin ve yapılan tüm harcamaların boşa gitmesi durumu ile karşı karşıya kalınması kaçınılmaz olabilir.
ÖN ARAŞTIRMA YAPIN
● Patent ve marka tescilinde süreç nasıl işliyor? Bir eserin, hizmetin, fikrin patent almaya hak kazanması için hangi özellikleri taşıması gerekiyor? TÜRKPATENT, patent vereceği eserin, fikrin, hizmetin daha evvel oburu tarafında geliştirilip geliştirilmediğinden nasıl emin olabiliyor? Bunun için bir sorgulama merkezi var mı?
Patent müracaatları ve daha sonrası süreçler TÜRKPATENT’in Elektronik Müracaat Sistemi EPATS’a e-Devlet yolu ile girilerek gerçekleştiriliyor. Müracaata ait süreçler, 6769 sayılı Sınai Mülkiyet Kanunu kararları uyarınca yürütülüyor.
Müracaat sırasında, mevzuata bakılırsa hazırlanmış bilgi ve evraklar sisteme yükleniyor.
Hali inceleme sürecinden geçirilerek müracaat sahibi kısa müddette bilgilendiriliyor.
daha sonrasında müracaat sahibinin talebi üzerine araştırma raporu düzenleniyor.
Araştırma sürecinde, patent müracaatının yapıldığı tarihtilk evvel dünyada bu müracaata benzeri tüm patent, her türlü yazılı ve kelamlı doküman ve yayınlar araştırılarak listeleniyor.
Müracaat sahibi, araştırma raporunun bildiriminden daha sonra inceleme talebinde bulunabilir. Araştırma raporuna ait görüşlerini sunabilir ve tarifname, istem yahut fotoğraflarda, müracaatın birinci kapsamını aşmayacak biçimde değişiklikler yapabilir.
İnceleme raporu, müracaat konusunun araştırma raporunda listelenen emsal dokümanlardan farklı olup olmadığını ve müracaatın patentlenebilirlik kriterlerini sağlayıp sağlamadığını ortaya koyan son rapordur. İnceleme kararında müracaata patent verilip verilemeyeceğine karar verilir, karar müracaat sahibine bildirilir ve bültende yayımlanır.
Yayımdan daha sonra patent sahibi tarafınca talep edilmesi halinde patent dokümanı düzenlenerek gönderilir.
Patent süreci ortalama olarak 3-4 yıl sürebiliyor. Bu süreç son senelerda giderek kısalıyor.
Bir buluşun patentle korunabilmesi için yenilik, buluş basamağı ve endüstriye uygulanabilirlik kriterlerini sağlaması gerekiyor. Yalnızca yeni, buluş basamağı içeren ve endüstriye uygulanabilir olan teknik geliştirmelere patent veriliyor. Yenilik, patent müracaat tarihindilk evvel buluşun kamuya açıklanmamış olması manasına gelir. Buluş basamağı; buluşun, ilgili olduğu teknik alanda uzman bir kişi tarafınca tekniğin bilinen durumundan aşikâr bir biçimde çıkarılamayacak nitelikte olması manasına geliyor. Endüstriye uygulanabilirlik, buluşun tarım dâhil endüstrinin rastgele bir kolunda üretilebilir, uygulanabilir yahut kullanılabilir nitelikte olması manasına gelir.
Patentin müracaat tarihindilk evvel buluş konusunda dünyanın rastgele bir yerinde erişilebilir her türlü bilgi araştırılıyor. Buluş konusuna misal eserin daha evvel oburu tarafınca geliştirildiği tespit edilirse, müracaat sahibine bildirilir. Bu hususta yanlışa düşmeyi önceleyecek sorgulama merkezi iki taraflıdır. Birincisi, müracaat sahibi buluşunun ve misal olduğu düşünülen dokümanın yanlış değerlendirildiğini düşünüyorsa, araştırma raporuna karşı itirazını ya da inceleme raporu bildirimine karşı yanıtını bildirebiliyor. İkincisi, üçüncü bireyler patent müracaatına husus olan buluşun patent verilebilirliğine ait görüşlerini ya da araştırma raporuna ait görüşlerini sunabiliyor. Patent sonucunın Bültende yayımlanmasından itibaren altı ay ortasında kelam konusu patente itiraz edebilir.
Müracaat sahiplerinin yapacakları ön araştırma; vakit, emek ve maddi kayıplarının önüne geçilmesi açısından kıymetli.
Bunun için, TÜRKPATENT’in online araştırma data tabanının yanı sıra; Avrupa Patent Ofisi’nin (EPO), Dünya Fikri Mülkiyet Teşkilatı’nın (WIPO), ABD Patent ve Marka Ofisi’nin (USPTO) online patent araştırma bilgi tabanlarından faydalanılabilir.
Marka tescil müracaatları e-devlet platformundan büsbütün ve yalnızca elektronik yapılabiliyor. 6769 sayılı Sınai Mülkiyet Kanununun (SMK) 5’inci unsuru uyarınca, evvela marka olabilme şartlarını sağlayıp sağlamadığı inceleniyor. Uygun görülen müracaatlar, resmi Marka Bülteninde yayımlanıyor ve 2 aylık itiraz müddetine açılıyor.
İtiraz edilmeyen müracaatların tesciline karar veriliyor. Her marka başvurusu internet sitemizde erişime açık biçimde bulunan marka araştırma ve takip sistemi üzerinden sorgulanabiliyor. Bu yolla birebir marka için daha evvel başvurusu yapılmış yahut tescil edilmiş bir markanın olup olmadığı görülebiliyor.
BULUŞU MUHAFAZANIN EN DÜZGÜN YOLU PATENTTEN GEÇER
● Esere, fikre, geliştirilen hizmete patent alındıktan, marka tescili yaptırıldıktan daha sonra, “Artık başım rahat” demek mümkün olabiliyor mu? Patent ve marka tescili sahibi olmak eseri, fikri, bulunduğu ülkede yüzde 100 koruyabiliyor mu?
Bir buluşunuz varsa onu koruyabilmenin en gerçek yolu patentini almaktan geçer. Tüzel olarak hak sav edebilmek ve müsaadesiz kullanımları durdurabilmek için yapılması gereken hakların en somut olarak tespitini sağlayan patent müracaatında bulunmaktır. Zira yalnızca patent başvurusu ile buluşun yeni olup olmadığı yani öncesinden diğer biri tarafınca bulunup bulunmadığı anlaşılabiliyor.
2017 yılında yürürlüğe giren 6769 sayılı Sınai Mülkiyet Kanunu ile bir arada patent tesciliyle sağlanan haklar daha somut ve bariz hale geldi. Fikri ve Sınai Haklar Mahkemeleri’nin de oluşturulması ve işlerliğe kavuşturulmasıyla birlikte türel ihtilafl arda karşılaşılan süreçler daha az maliyet ve daha kısa mühletler ortasında sonuçlandırılmaya başlandı. Patent hakkına tecavüz edilmesi durumunda açılabilecek davalar, tecavüz sebebiyle oluşan maddi manevi zararın tazmini ve ihtiyati önlemler bedellendiriliyor.
Öte yandan, marka müdafaa mühleti müracaat tarihinden itibaren 10 yıl olup 10’ar yıllık periyotlarla tescilin yenilenmesi halinde uzatılabiliyor.
Kurumumuz, daha evvel tescil edilmiş bir markanın birebiri için yapılan marka müracaatlarını reddediyor. Lakin tescil sistemi, AB düzenlemelerine de benzeri biçimde evvelki marka tescil hak sahiplerinin yeni yapılan marka müracaatlarını da takip ederek itiraz etmesi üzerine kurulmuştur. Markanın tescili daha sonrasında tescil sahiplerinin, kurumumuza yapılan ve yayımlanan marka müracaatlarını takip ederek gerektiğinde itiraz haklarını kullanmaları kıymetlidir. Marka tescilinden doğan hakların kullanması şikayete tabidir. Tescilli bir markanın taklit edilmesi durumunda tescil sahibinin isimli makamlara müracaatta bulunması gerekiyor.
MARKA TESCİLİNDE KAMU TERTİP, AHLAK VE DİNİ BEDELLERE DE BAKILIR
● Bir eser, hizmet ve fikre marka tescili verilirken hangi kriterler üzerinde duruluyor? Marka konusunda mükerrerlikleri benzerlikleri önleyecek bir sistem kelam konusu mu?
Marka, bir teşebbüsün mallarının yahut hizmetlerinin öteki teşebbüslerin mallarından yahut hizmetlerinden ayırt edilmesini sağlaması ve marka sahibine sağlanan müdafaanın konusunun açık ve kesin olarak anlaşılmasını sağlayabilecek biçimde sicilde gösterilebilir olması koşuluyla kişi isimleri dâhil sözcükler, haller, renkler, harfl er, sayılar, sesler ve malların yahut ambalajlarının biçimi olmak üzere her tıp işaretten oluşabilir.
Marka müracaatlarının tescil edilebilir olup olmadıkları SMK’nın 5’inci ve 6’ncı hususu kapsamında yapılan inceleme kararında ortaya çıkıyor. Kanunun 5’inci hususu kapsamında yapılan incelemede, markanın tescil edilecek olan mal/hizmetler için ayırt edici olması, direkt tanımlayıcı olmaması, dini bedellere, kamu nizamı yahut genel ahlaka muhalif olmaması üzere kriterler açısından bedellendiriliyor. Başvurusu yapılan markanın, daha evvel tescil edilen bir marka ile tıpkı yahut ayırt edilemeyecek derecede misal olup olmadığı da inceleniyor. Daha evvel tıpkı markanın tescil olması halinde müracaat direkt reddediliyor. Bu kriterleri sağlayan marka müracaatları yayımlanıyor ve 2 aylık yasal itiraz mühleti boyunca üçüncü bireylere itiraz hakkı tanınıyor. Yapılan bu itirazların genel öne sürülen nedenini ise markalar ortası benzerlik oluşturuyor. İtirazlar sunulan savunma ve savlar kapsamında incelenerek bedellendiriliyor. İtirazın kesin reddi kelam konusu olursa markanın tesciline karar veriliyor. Markalar ortası benzerlik kriterlerini husus alan Kurumumuz içtihatları, mahkeme ve Yargıtay kararlarını içerir inceleme kılavuzları internet sitemizde erişime açık bulunuyor.
TÜRKPATENT Milletlerarası seviyede hizmet veriyor
● Patent ve marka tescili sistemimiz gelişmiş ülkelerle karşılaştırıldığında dünyada ne seviyede bulunuyor? Bunda 10-15-20 yıl öncesine nazaran ne çeşit değişim ve gelişmeler yaşandı?
Ülkemizde sınai mülkiyet alanındaki birinci yasal düzenlemeler 1870’li senelerda ihdas edilmiş olmakla birlikte, 1994 yılında Türk Patent ve Marka Kurumu’nun (eski ismiyle Türk Patent Enstitüsünün) kurulmasıyla birlikte, idari, teknik, yasal düzenlemeler ile uygulamadaki gelişmeler bakımından büyük bir ivme yakalandı. Dünya Fikri Mülkiyet Teşkilatının son bilgilerine bakılırsa (2019 yılı), Türkiye dünyada; patent müracaatında 14. sırada yer alıyor. Bundan 20 yıl evvel ülkemiz 43. sırada yer alıyordu. Patent tescil istatistiklerine nazaran ise, ülkemiz dünyada 16. sırada yer alıyor. 20 yıl evvel 63. sırada yer alıyorduk. Türk sınai mülkiyet tarihi açısından bir dönüm noktası olan Sınai Mülkiyet Kanununun 2017 yılı başında yürürlüğe girmesi ve fi kri mülkiyet farkındalığının artırılması için yapılan çalışmalar kararı, gelişmiş ülkelerle karşılaştırıldığımızda sıralamamız giderek yükseliş gösterdi. Kurumumuz, patent süreçleri ortasında en değerli süreç adımları olan araştırma ve inceleme faaliyetlerini yerine getirmek için kaynak ve kapasite yetersizliği niçiniyle 2000’li yılların başında yurtharicindeki ofi slerden hizmet alıyordu. 2012-2016 Stratejik Planımızda yer alan amaç doğrultusunda kademeli olarak artan kapasitemizle bir arada 2016 yılından itibaren yerli patent müracaatlarının tamamının araştırma ve inceleme raporları kurumumuz tarafınca hazırlanmaya başlandı. 2016 yılında TÜRKPATENT’in WIPO nezdinde Memleketler arası Araştırma ve İnceleme Otoritesi olarak atanması, ülkemizin patent alanında milletlerarası platformda son periyotta gerçekleştirdiği en kıymetli icraatlarden birisi oldu. Geçmiş senelerda, patent müracaatlarının araştırma inceleme süreçleri için yurtharicindeki ofi slerden hizmet alan Türk Patent ve Marka Kurumu, bugün prestijiyle milletlerarası seviyede hizmet veren bir kuruma dönüştü. Türkiye’nin sınai mülkiyet alanında uzman kurumu olan TÜRKPATENT’in, bu alanda dünyadaki en ehil ve etkin kurumlar içinde yer alıyor.
‘Buluş yapan bayanlar ligi’nde dünya 4’üncüsüyüz
● Türk Patent ve Marka Kurumu’nun dünyadaki benzeri kuruluşlar içinde yeri nedir? Dünya Fikri Mülkiyet Teşkilatı’nda TÜRKPATENT’in tartısı nasıl?
TÜRKPATENT 1996 yılında Patent İşbirliği Antlaşmasına (PCT) taraf olarak tek bir müracaat ile birden çok ülkeye birebir anda müracaat yapma imkânı sağlayan PCT sistemine dâhil oldu. Ayrıyeten Türkiye 2000 yılından beri Avrupa Patent Kontratına de taraftır. 2016 yılında TURKPATENT’in Dünya Fikri Mülkiyet Teşkilat (WIPO) nezdinde Milletlerarası Otorite olarak atanması, milletlerarası alandaki en değerli başarılardan biridir. Birleşmiş Milletlere bağlı Dünya Fikri Mülkiyet Teşkilatı nezdinde günümüzde sadece 23 ofisin PCT memleketler arası otorite yetkinliği bulunuyor. 2020 yılında memleketler arası araştırma ve ön inceleme rapor sayısını artırarak en çok rapor düzenleyen birinci 10 otorite ortasına girmeyi başardık. (EPO, Çin, Japonya, Kore Cumhuriyeti, ABD, Rusya Federasyonu, Kanada, Avustralya, Hindistan ve Türkiye). Dünya Fikri Mülkiyet Göstergeleri Raporuna nazaran dünyada en çok memleketler arası patent başvurusu yapılan birinci 20 kuruma bakıldığında 17 yüksek gelirli ülkeyi ve Çin, Hindistan ve Türkiye olmak üzere üç orta gelirli ülkeyi içerdiği görülüyor. 2015-2019 periyodunda birinci 50’de yer alan üç orta gelirli ülkeden biri Türkiye’dir. Ülke sıralamalarında kıymetli bir öteki istatistik ise buluş yapanlar içinde bayanların hissesidir. 2020 listesinde Türkiye yüzde 19.3 oranı ile dünyada 4. sırada yer alıyor.
WIPO’DA GRUP-B ÜLKELERİ İLE TIPKI GRUPTAYIZ
2020 yılında Türkiye tüm müracaatların yüzde 99.7’sini elektronik ortamda alındı. Dünyada elektronik müracaatların oranlarına bakıldığında Türkiye, İsrail, Singapur ve ABD’nin, 2020’de neredeyse tüm PCT müracaatlarını elektronik olarak aldığı görülüyor. TÜRKPATENT, Avrupa Patent Tertibindeki sınai mülkiyet kurumları içinde da önde gelen ofisler içinde bulunuyor. Avrupa Patent Tertibinin Teknik ve Operasyonel Dayanak Komitesi başkanlığını uzun bir müddetdir yürütüyorum. Türkiye WIPO tarafınca yönetilen fikri ve sınai mülkiyet alanında düzenlemeler içeren 21 milletlerarası muahedeye taraftır. WIPO’da Grup-B üyesi ülkeleri ile tıpkı kümede yer alıyoruz.
Patent ve marka tescilinde artış sürdürülebilir kalkınma göstergesi
● Türkiye, dünya patent ve marka tescili liginde hangi seviyelerde bulunuyor? Patent ve marka tescili sayılarının artması, ülkemiz için neyi söz ediyor?
Patent ve faydalı model sayılarındaki artış incelendiğinde son senelerda ülkemizdeki şirket ve girişimcilerin atağa geçmiş olduğu sayısal datalarla de doğrulanabiliyor. 2017 yılında yürürlüğe giren Sınai Mülkiyet Kanunu’nun akabinde üniversitelerdeki patent potansiyelinin de harekete geçtiği ve yükseköğretim kurumlarının patent faaliyetlerinde de artış kaydedildiği görülüyor. Dünya Fikri Mülkiyet Teşkilatı (WIPO) tarafınca yayımlanan Dünya Fikri Mülkiyet Göstergeleri Raporuna göre Türkiye, tasarım müracaatlarında 6’ncı, marka müracaatlarında 8’inci, patent müracaatlarında 14’üncü sırada yer alıyor, genel performans açısından dünyadaki birinci on ülke ortasına giriyor. Fikri mülkiyet haklarının yeniliklerinin sahiplerine verilen haklar olduğu dikkate alındığında, dünyada en çok yenilik üreten ülkeler içinde anılmak, gelişmişlik seviyesi, bilgiye ve teknolojiye sahip olma, onu kullanma ve geliştirme yetenekleri ile muadil bir mana taşıyor. Patent ve marka tescili sayılarının artması, ülkemiz endüstrisi ve teknolojisinin gelişmenini tanımlamanın yanı sıra sürdürülebilir kalkınma açısından da değerli bir göstergedir.
Memleketler arası patent müracaatlarında 11’inciyiz
● COVID-19 krizi süreci ülkemizdeki girişimcilerin, fi kri olanları, hizmet geliştirenlerin patent ve marka tescil adımlarını nasıl etkiledi? Müracaatlarda, müsaadelerde aksama kelam konusu oldu mu?
2020 yılında ortaya çıkan COVID-19 salgını sürecinde Kurumumuzun tüm hizmetleri kesintisiz devam etti. Kurum çalışanının tamamına yakınının uzaktan çalıştığı salgın devrinde bariz bir verimlilik artışı yaşandı. COVID-19 salgını sebebiyle biroldukca ülkede sınai mülkiyet müracaatlarında düşüşler yaşanmasına karşın, 2020 yılında Türkiye’de bundan evvelki yıla göre yerli patent müracaatlarında yüzde 1, yerli faydalı model müracaatlarında yüzde 23, marka müracaatlarında yüzde 27, tasarım müracaatlarında ise yüzde 7 artış oldu. 2020 yılında Türkiye orijinli 1705 milletlerarası patent başvurusu, 1885 milletlerarası marka başvurusu ve 524 milletlerarası tasarım başvurusu yapıldı. Bu sayılarla Türkiye memleketler arası patent müracaatlarında 11’inci, memleketler arası marka müracaatlarında 11’inci ve memleketler arası tasarım müracaatlarında 10’uncu sırada yer almayı başardı.
Türkiye’de fonların portföy paha haritası
- Merkezi Kayıt Kuruluşu bilgilerine göre Haziran 2021 sonu itibariyle, Türkiye genelinde yerli ve yabancı toplam 3.091.734 yatırımcının fonlarının toplam portföy kıymeti 190 bin 320 MTL oldu.
- Fonlarda en büyük portföy büyüklüğüne sahip olan vilayetler sıralamasında İstanbul, 118 bin 501 MTL ile birinci sırada yer aldı.
- 21 bin 556 MTL ile Ankara fonlarda portföy pahası olarak ikinci sırada bulunurken, İzmir 12 bin 653 MTL fon büyüklüğüne ulaştı.
- Fonlarda 9 MTL portföy kıymeti ile Bayburt son sırada yer aldı. Ardahan 18 MTL ve Kilis 20 MTL ile fonlarda portföy büyüklüğü en az olan vilayetler içinde yer aldılar.
- Türkiye genelinde fonlarda portföy bedeli 100.000 MTL üzerine çıkan 1 vilayet olurken, 1000 MTL’yi aşan toplam vilayet sayısı ise 14. 23 vilayette ise, fonlarda portföy büyüklüğü 100 MTL altında kaldı.